ThumbTìm hiểu chí mà phù, lục tàu xá là gì – 2 món chè người Hoa nổi tiếng nhất Sài Gòn. Thành phần, công dụng và địa chỉ ăn ngon chuẩn vị Quảng Đông!
Bạn từng nghe “một chén chí mà phù, một chén lục tàu xá” mà không biết chúng là gì? Đây chính là hai “tuyệt phẩm” chè của người Hoa, đặc biệt là người Quảng Đông, đã theo chân cộng đồng Hoa kiều đến Việt Nam hơn trăm năm. Chí mà phù, lục tàu xá là gì mà khiến bao thế hệ mê mẩn? Cùng khám phá ngay nhé!
1Chí mà phù (芝麻糊) - Món chè mè đen bổ dưỡng
Chí mà phù là gì?
Chí mà phù (zhī má hú trong tiếng Quảng) là món chè mè đen xay nhuyễn nấu với gạo nếp, đường phèn, thơm lừng mùi mè rang. Món này xuất hiện từ thời nhà Thanh, vốn là món ăn bổ dưỡng dành cho vua chúa. Đến Việt Nam, chí mà phù được người Hoa ở Chợ Lớn giữ nguyên công thức truyền thống, trở thành món chè “quốc dân” mỗi khi trời se lạnh.
Thành phần và hương vị đặc trưng
Nguyên liệu chính là mè đen rang vàng, gạo nếp cái hoa vàng, đường phèn và một ít nước cốt dừa (phiên bản Việt Nam). Khi ăn, bạn sẽ cảm nhận vị béo ngậy, thơm nức mùi mè rang, sánh mịn như kem, ngọt dịu ở đầu lưỡi và thoang thoảng đắng nhẹ ở hậu vị – đúng chuẩn “ngọt mà không ngấy”.
Công dụng tuyệt vời cho sức khỏe
Theo Đông y, mè đen là “vua của các loại hạt”, bổ thận, dưỡng huyết, làm đen tóc, nhuận tràng. Một chén chí mà phù nóng hổi giúp làm ấm bụng, cải thiện tuần hoàn máu, đặc biệt tốt cho người thiếu máu, tóc bạc sớm, táo bón. Nhiều bà bầu và mẹ sau sinh cũng rất chuộng món này để bồi bổ.
2Lục tàu xá (綠豆沙) - Chè đậu xanh thơm hương vỏ quýt
Lục tàu xá là gì?
Lục tàu xá (lù dòu shā) là chè đậu xanh đánh nhuyễn nấu với đường phèn và đặc biệt có thêm vỏ quýt khô (trần bì). Món này có nguồn gốc từ Quảng Đông, ban đầu là bài thuốc thanh nhiệt giải độc, sau trở thành món tráng miệng yêu thích. Ở Việt Nam, lục tàu xá thường được gọi vui là “chè đậu xanh thơm mùi quýt”.
Thành phần và hương vị đặc trưng
Nguyên liệu gồm đậu xanh cà vỏ, đường phèn, trần bì (vỏ quýt khô) và chút muối biển. Khi ăn, bạn sẽ cảm nhận vị ngọt thanh của đậu xanh hòa quyện với mùi thơm nồng đặc trưng của vỏ quýt khô, hơi đăng đắng nhẹ cuối cùng rất thú vị. Độ sánh mịn như nhung, mát lạnh đầu lưỡi.
Công dụng tuyệt vời cho sức khỏe
Đậu xanh giải nhiệt, lợi tiểu, tiêu độc; trần bì giúp tiêu thực, giảm đầy hơi, kích thích tiêu hóa. Lục tàu xá là “vị cứu tinh” mùa hè, giúp hạ sốt trong người, giảm mụn nhọt, làm đẹp da. Người bị nóng trong, nổi mụn, khó tiêu rất hay tìm đến món này.
3Bảng phân biệt nhanh Chí mà phù và Lục tàu xá
Dưới đây là bảng so sánh nhanh Chí mà phù và Lục tàu xá mà bạn nên tham khảo nhé:
Tiêu chí | Chí mà phù | Lục tàu xá |
Nguyên liệu chính | Mè đen + gạo nếp | Đậu xanh + vỏ quýt khô |
Màu sắc | Đen tuyền | Xanh nhạt hoặc vàng nhạt |
Hương vị nổi bật | Thơm béo mè rang | Thơm nồng trần bì |
Tính chất | Ôn bổ, ấm bụng | Thanh nhiệt, mát gan |
Thích hợp mùa | Thu đông | Xuân hạ |
Phù hợp với | Người gầy, tóc bạc, thiếu máu | Người nóng trong, mụn nhọt |
4Ăn chí mà phù, lục tàu xá ở đâu ngon?
Nếu bạn muốn thưởng thức chí mà phù và lục tàu xá đúng chuẩn vị người Hoa, Sài Gòn có nhiều địa chỉ lâu năm nổi tiếng. Bạn có thể ghé những nơi dưới đây để cảm nhận hương vị truyền thống rõ nhất.
- Quận 5 Chợ Lớn: Chè mè đen Hà Ký trên Nguyễn Trãi và chè Kỳ Đồng trên Trần Hưng Đạo đã hơn 50 năm tuổi, nấu bằng than củi chuẩn vị. Ngoài chí mà phù, bạn có thể thử thêm chè hột gà trà, chè đậu đỏ, bánh quẩy giòn chấm sữa đậu nành cũng rất được yêu thích.
- Quận 11: Chè mè đen Tư Tâm trên Lãnh Binh Thăng và chè lục tàu xá Cô Ba ở Lê Đại Hành luôn đông khách từ chiều đến tối. Các món nổi bật khác gồm bánh bò thốt nốt, sâm bổ lượng, tàu hũ nóng nước đường gừng, đều mang hương vị đặc trưng người Hoa.
- Quận 6: Chè mè đen 60 năm trên Hậu Giang và quán lục tàu xá 3 đời tại Bình Phú nổi tiếng với vị ngọt thanh, béo bùi. Ngoài ra còn có chè bạch quả hạt sen, chè trôi nước nhân mè đen và bánh bao xá xíu là những món rất đáng thử.
Hầu hết các quán đều do người Hoa hoặc con cháu kế thừa, giữ nguyên công thức gia truyền, vì vậy mỗi món đều mang hương vị đậm đà khó quên, ăn một lần là nhớ mãi.
5Các câu hỏi thường gặp (FAQ)
Tại sao lục tàu xá lại có vị vỏ quýt?
Vỏ quýt khô (trần bì) là vị thuốc quý trong Đông y, giúp hành khí, tiêu thực, giảm đầy hơi. Người Quảng Đông thêm trần bì vào chè đậu xanh vừa để tạo hương vị đặc trưng, vừa tăng tác dụng thanh nhiệt giải độc.
Ăn chí mà phù có giúp tóc đen hơn không?
Có cơ sở! Mè đen chứa rất nhiều vitamin E, kẽm, sắt và chất chống oxy hóa, giúp nuôi dưỡng nang tóc, giảm tóc bạc sớm. Ăn đều đặn 2-3 chén/tuần kết hợp ngủ đủ sẽ thấy tóc bóng mượt, ít bạc hơn.
Chí mà phù, lục tàu xá không chỉ là món ăn mà còn là ký ức của nhiều thế hệ Sài Gòn, từ ông bà đến giới trẻ. Hương vị Quảng Đông được gìn giữ trăm năm ở Chợ Lớn khiến ai ăn cũng thấy thân quen. Mùa nóng thì mát, mùa lạnh thì ấm lòng. Lần ghé Quận 5, hãy thử một chén để cảm nhận trọn nét văn hóa tinh tế của Sài Gòn.
Có thể bạn quan tâm:
Chọn mua đường tại Bách hóa XANH để nấu chè:
