Nấm thượng hoàng giàu dược tính, hỗ trợ tăng cường sức khỏe. Cùng tìm hiểu chi tiết cách sử dụng loại nấm này trong bài viết sau của Bách hóa XANH nhé!
Nấm thượng hoàng là dược liệu quý được biết đến với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nấm thượng hoàng là gì, cách sử dụng đúng để tận dụng tối đa lợi ích. Nếu bạn quan tâm đến sức khỏe và tìm kiếm phương pháp bồi bổ tự nhiên, đừng bỏ lỡ những thông tin hữu ích sau!
1Giới thiệu về nấm thượng hoàng
Trong thế giới thảo dược, nấm thượng hoàng được xem là một trong những loại nấm quý hiếm với nhiều công dụng vượt trội đối với sức khỏe con người.
Nguồn gốc của nấm thượng hoàng
Nấm thượng hoàng (Phellinus linteus) là một loại nấm dược liệu quý, được sử dụng trong y học cổ truyền tại nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Trung Quốc và Nhật Bản. Loại nấm này chủ yếu mọc trên thân cây dâu tằm đã chết, có bề mặt nhiều lớp thụ tầng màu vàng đặc trưng.
Tại Nhật Bản, nấm thượng hoàng được gọi là meshimakobu, ở Trung Quốc là songgen, và tại Hàn Quốc, nó được biết đến với cái tên sanghwang. Ở Việt Nam, loại nấm này thường được gọi là nấm thượng hoàng hoặc nấm hoàng sơn.
Nhờ những tiến bộ trong công nghệ sinh học, nấm thượng hoàng hiện nay có thể được trồng nhân tạo bằng cách cấy bào tử lên thân gỗ ngắn và nuôi dưỡng trong môi trường được kiểm soát độ ẩm và ánh sáng. Điều này giúp đảm bảo chất lượng nấm, đồng thời cung cấp nguồn dược liệu ổn định cho y học và dinh dưỡng.
Đặc điểm nhận dạng nấm thượng hoàng
Nấm thượng hoàng có các đặc điểm nhận dạng sau:
- Hình dạng: Nấm mọc thành từng khối cứng, có nhiều tầng lớp xếp chồng lên nhau.
- Màu sắc: Bề mặt ngoài có màu vàng nâu hoặc cam đậm, trong khi mặt dưới có màu vàng sáng hơn.
- Kết cấu: Nấm rất cứng, không thể bẻ gãy bằng tay thường.
- Môi trường sinh trưởng: Thường mọc trên thân cây dâu tằm hoặc một số loại cây gỗ khác như cây liễu, sồi, thông.
Thành phần dinh dưỡng của nấm thượng hoàng
Nấm thượng hoàng chứa nhiều dưỡng chất quý có lợi cho sức khỏe, đặc biệt là trong việc hỗ trợ điều trị ung thư, tiểu đường và các bệnh liên quan đến hệ miễn dịch. Một số thành phần đáng chú ý gồm:
- Triterpenes: Đây là thành phần quan trọng giúp kiểm soát huyết áp, giảm cholesterol, tăng cường hấp thụ oxy và hỗ trợ chức năng gan.
- Polysaccharides: Có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ chống ung thư bằng cách ức chế sự di căn của khối u, đồng thời giúp cải thiện tình trạng cao huyết áp.
- Adenosine: Hợp chất này giúp cải thiện quá trình trao đổi chất, tăng cường năng lượng và ngăn chặn sự kết tập tiểu cầu, từ đó giảm nguy cơ tắc nghẽn mạch máu.
- Acid ganoderic: Thành phần chủ yếu của nấm linh chi, giúp kiểm soát chất béo, duy trì cân nặng hợp lý và có tác dụng chống lão hóa mạnh mẽ.
- Ganoderma: Được nghiên cứu với khả năng điều hòa huyết áp, làm loãng máu, cải thiện chức năng não bộ và hệ thần kinh.
2Công dụng của nấm thượng hoàng
Nấm thượng hoàng không chỉ được biết đến là một loại nấm quý hiếm mà còn nổi tiếng với nhiều công dụng hỗ trợ sức khỏe, đặc biệt trong lĩnh vực y học cổ truyền và hiện đại.
Nấm thượng hoàng có tác dụng gì?
Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng nấm thượng hoàng có nhiều lợi ích đáng kể đối với sức khỏe, bao gồm:
- Hỗ trợ hệ miễn dịch: Thành phần proteoglycan trong nấm giúp tăng cường miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh.
- Chống oxy hóa và lão hóa: Nhờ chứa hispidin, nấm thượng hoàng giúp bảo vệ tế bào khỏi tác động của oxy hóa, từ đó làm chậm quá trình lão hóa.
- Tăng cường chức năng gan: Hợp chất triterpenes có trong nấm giúp gan hoạt động hiệu quả hơn, hỗ trợ giải độc và giảm viêm.
- Cải thiện hệ tiêu hóa: Chiết xuất từ nấm thượng hoàng từ lâu đã được sử dụng để hỗ trợ điều trị các vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy và rối loạn chức năng ruột.
- Hỗ trợ sức khỏe tim mạch: Các hợp chất polysaccharide giúp kiểm soát huyết áp, giảm cholesterol xấu, từ đó ngăn ngừa các bệnh về tim mạch.
- Giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ: Nấm có khả năng hỗ trợ tổng hợp serotonin, giúp tinh thần thư giãn, giảm căng thẳng và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Nấm thượng hoàng hỗ trợ điều trị những bệnh gì?
Nấm thượng hoàng đã được sử dụng trong y học cổ truyền và hiện đại để hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh khác nhau.
Trong lĩnh vực ung thư, nghiên cứu từ trường Y khoa Harvard đã chứng minh rằng nấm thượng hoàng có khả năng ngăn chặn sự phát triển của khối u, đặc biệt là ung thư vú, ung thư đại trực tràng và ung thư ruột kết. Thành phần polysaccharide gắn với protein trong nấm giúp ức chế sự di căn và bảo vệ các cơ quan trong quá trình hóa trị, xạ trị.
Ngoài ra, nấm thượng hoàng còn có tác dụng hỗ trợ kiểm soát bệnh tiểu đường bằng cách giảm stress oxy hóa trong tuyến tụy, bảo vệ tế bào β tiết insulin, từ đó giúp điều hòa lượng đường huyết và hạn chế biến chứng của bệnh.
Đối với các bệnh về tim mạch và huyết áp cao, hợp chất triterpenes trong nấm có tác dụng kiểm soát huyết áp, cải thiện tuần hoàn máu và ngăn ngừa nguy cơ tắc nghẽn mạch máu.
Về hệ tiêu hóa, nấm thượng hoàng giúp giảm viêm dạ dày, cải thiện chức năng đường ruột và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.
3Cách sử dụng nấm thượng hoàng
Nấm thượng hoàng có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau tùy vào mục đích và sở thích của người dùng. Việc chế biến đúng cách giúp giữ được các dưỡng chất quan trọng trong nấm, từ đó phát huy tối đa lợi ích sức khỏe.
Các dạng bào chế của nấm thượng hoàng
Nấm thượng hoàng có nhiều dạng khác nhau, phổ biến nhất là dạng tươi, khô, bột và viên nang.
- Dạng tươi thường được sử dụng để nấu ăn hoặc sắc nước uống.
- Dạng khô phổ biến hơn do dễ bảo quản và chế biến thành các món ăn, trà hoặc ngâm rượu.
- Bột nấm được nghiền mịn để pha nước hoặc trộn vào thực phẩm, giúp hấp thu nhanh chóng.
- Ngoài ra, nấm thượng hoàng còn có dạng viên nang, được bào chế sẵn với hàm lượng cố định, tiện lợi cho việc sử dụng hàng ngày.
Cách nấu nấm thượng hoàng
Có nhiều cách chế biến nấm thượng hoàng thành các món ăn, trà hoặc nước sắc.
- Nước sắc nấm thượng hoàng: Thái lát nấm và đun nước trong 2 - 3 phút, sau đó tắt lửa, để nguội khoảng 5 phút rồi tiếp tục đun trong 30 phút với 800ml nước. Sau khi chắt lấy nước, tiếp tục sắc thêm hai lần nữa theo cách tương tự và hòa chung ba lần sắc để có khoảng 2400ml nước uống trong ngày.
- Ngâm rượu nấm thượng hoàng: Nấm có thể cắt nhỏ hoặc để nguyên miếng, ngâm với rượu gạo mạnh trong khoảng 20 ngày. Mỗi ngày sử dụng 1 - 2 chén nhỏ vào buổi tối để hỗ trợ sức khỏe.
- Hầm gà với nấm thượng hoàng:Gà đen hoặc gà ác sau khi làm sạch, bỏ nội tạng, nhồi nấm thượng hoàng nghiền nhỏ vào bụng gà, sau đó hầm cho đến khi thịt mềm. Nêm gia vị theo khẩu vị để dùng cả thịt và nước.
- Chè hồng táo nấm thượng hoàng: Kết hợp nấm thượng hoàng khô với hồng táo, đường phèn, cam thảo, rồi hãm với nước sôi như hãm trà. Thức uống này có vị thơm nhẹ, ngọt thanh và bổ dưỡng.
- Dùng bột nấm thượng hoàng: Bột nấm có thể hãm với nước sôi trong 5 phút, sau đó sử dụng cả nước và bã để tận dụng hết dưỡng chất. Đây là cách sử dụng hiệu quả giúp hấp thu tối đa các thành phần quý trong nấm.
Liều lượng sử dụng nấm thượng hoàng
Liều lượng sử dụng tùy thuộc vào mục đích và thể trạng của từng người. Đối với nước sắc, mỗi ngày có thể dùng khoảng 240ml, chia làm 2 - 3 lần uống. Nếu sử dụng bột nấm, nên dùng khoảng 1 - 2g/ngày. Đối với rượu nấm, chỉ nên uống 1 - 2 chén nhỏ mỗi ngày. Trong trường hợp dùng viên nang hoặc sản phẩm chế biến sẵn, cần tuân theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Lưu ý khi sử dụng nấm thượng hoàng
Mặc dù nấm thượng hoàng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng cần sử dụng đúng cách để tránh các tác dụng phụ không mong muốn:
- Không lạm dụng liều lượng: Sử dụng quá nhiều có thể gây rối loạn tiêu hóa hoặc ảnh hưởng đến chức năng gan.
- Cẩn trọng với người có bệnh nền: Những người mắc bệnh gan, thận hoặc dị ứng với nấm nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú: Cần thận trọng khi sử dụng, vì chưa có đủ nghiên cứu về độ an toàn cho nhóm đối tượng này.
- Kết hợp chế độ ăn uống hợp lý: Nấm thượng hoàng không thể thay thế hoàn toàn thuốc điều trị, nên kết hợp với chế độ dinh dưỡng khoa học.
- Chọn nguồn gốc rõ ràng: Nên mua nấm từ các địa chỉ uy tín để đảm bảo chất lượng và tránh sản phẩm bị nhiễm độc tố.
4So sánh nấm thượng hoàng với các loại nấm khác
Điểm khác biệt giữa nấm thượng hoàng và các loại nấm khác
Hình dạng và đặc điểm bên ngoài
- Nấm thượng hoàng: Mọc trên thân cây gỗ, có màu vàng cam hoặc nâu vàng, bề mặt cứng và gồ ghề.
- Nấm linh chi: Hình quạt, có màu đỏ nâu bóng, bề mặt cứng.
- Nấm đông trùng hạ thảo: Sợi dài, màu cam, có hình dáng giống con sâu.
- Nấm hầu thủ: Mọc thành khối tròn, tua rua trắng giống bờm sư tử.
- Nấm vân chi: Mọc theo dạng vân giống đám mây, màu trắng hoặc xám.
Công dụng chính
- Nấm thượng hoàng: Hỗ trợ điều trị ung thư, tăng miễn dịch, chống oxy hóa mạnh.
- Nấm linh chi: Thanh lọc cơ thể, bảo vệ gan, giảm huyết áp.
- Nấm đông trùng hạ thảo: Bổ phổi, tăng cường sinh lực, hỗ trợ chức năng thận.
- Nấm hầu thủ: Cải thiện trí nhớ, hỗ trợ thần kinh và tiêu hóa.
- Nấm vân chi: Tăng cường miễn dịch, hỗ trợ bệnh nhân ung thư.
Mùi vị
- Nấm thượng hoàng: Đắng nhẹ, mùi thơm mộc.
- Nấm linh chi: Đắng rõ, hậu ngọt.
- Nấm đông trùng hạ thảo: Hơi ngọt, dễ uống.
- Nấm hầu thủ: Thơm nhẹ, dễ chịu.
- Nấm vân chi: Đắng nhẹ, hậu vị ngọt.
Nên chọn loại nấm nào?
Việc lựa chọn loại nấm phù hợp phụ thuộc vào mục đích sử dụng và tình trạng sức khỏe cá nhân. Nếu mục tiêu là hỗ trợ điều trị ung thư và tăng cường miễn dịch, nấm thượng hoàng và nấm vân chi có thể là lựa chọn tốt.
Để cải thiện chức năng gan và giảm căng thẳng, Nấm linh chi được khuyến nghị. Nếu muốn hỗ trợ sức khỏe não bộ và hệ tiêu hóa, nấm hầu thủ có thể phù hợp. Trước khi sử dụng bất kỳ loại nấm dược liệu nào, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
5Câu hỏi thường gặp về nấm thượng hoàng
Nấm thượng hoàng có gây tác dụng phụ không?
Dùng đúng liều lượng thường không gây tác dụng phụ. Tuy nhiên, một số người có thể gặp triệu chứng nhẹ như đau bụng, tiêu chảy hoặc hạ huyết áp nếu sử dụng quá nhiều.
Cách sử dụng nấm thượng hoàng như thế nào?
Có nhiều cách sử dụng nấm thượng hoàng như sắc nước uống bằng cách thái lát hoặc nghiền bột, đun sôi và uống hàng ngày. Ngoài ra có thể ngâm rượu với rượu trắng trong 20 ngày trở lên, hầm với gà hoặc nấu súp để bồi bổ sức khỏe, hoặc hãm trà kết hợp với táo đỏ, cam thảo để tăng vị thơm ngon.
Dùng nấm thượng hoàng lâu dài có tốt không?
Nấm thượng hoàng có thể sử dụng lâu dài nhưng cần dùng đúng liều lượng và kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh để đạt hiệu quả tối ưu.
Nấm thượng hoàng không chỉ là một dược liệu quý mà còn là bí quyết chăm sóc sức khỏe được nhiều người tin dùng. Sử dụng đúng cách giúp phát huy tối đa công dụng, nâng cao sức khỏe và tăng cường đề kháng. Hãy tận dụng nguồn dinh dưỡng tuyệt vời từ nấm thượng hoàng để chăm sóc bản thân và gia đình một cách tốt nhất!
Có thể bạn quan tâm:
Mua nấm ngon các loại tại Bách hóa XANH:
