Cây ngò gai là một trong những loại rau tốt cho sức khỏe. Hãy cùng khám phá ngay những công dụng của cây ngò gai đối với sức khỏe trong bài viết sau nhé!
Ngò gai hay cây mùi tàu là một loại rau dễ tìm, giá rẻ lại có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe mà ít người để ý. Từ việc chữa cảm, hỗ trợ tiêu hóa đến làm đẹp da, cây ngò gai có thể giúp ích cho sức khỏe cả gia đình bạn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ rau ngò gai có tác dụng gì, vì sao nên tận dụng ngò gai đúng cách. Cùng tìm hiểu nhé!
1Ngò gai là cây gì? Đặc điểm của rau ngò gai
Ngò gai còn gọi là mùi tàu, làmột loại rau thơm quen thuộc ở Việt Nam, đồng thời cũng là một vị thuốc dân gian. Cây có tên khoa học là Eryngium foetidum L, thuộc họ Hoa tán (Apiaceae), có nguồn gốc từ khu vực châu Mỹ và hiện được trồng phổ biến hoặc mọc hoang ở nhiều nơi tại Việt Nam, đặc biệt là ở vùng đồi núi có khí hậu ẩm mát.
Ngò gai là cây thân thảo, lá có hình mũi mác dài, mép có răng cưa nhỏ và mùi thơm đặc trưng. Lá thường được dùng làm rau sống, ăn kèm hoặc để tăng hương vị cho các món ăn như phở, canh chua, bún bò Huế,...
Toàn bộ cây mùi tàu từ lá, thân đến rễ đều có thể dùng làm thuốc. Theo y học cổ truyền và các nghiên cứu hiện đại, ngò gai có tác dụng hỗ trợ điều trị cảm lạnh, nám da, giúp kháng khuẩn và tăng cường sức khỏe tổng thể.Ngò gai chứa nhiều hoạt chất có lợi như tinh dầu, monoterpenoids, sesquiterpenoids, carotene, saponin, cùng các chất dinh dưỡng thiết yếu gồm vitamin, khoáng chất, protein, chất béo và tinh bột.
2Công dụng của cây ngò gai theo y học hiện đại
Ngò gai không chỉ là một loại rau thơm mà còn mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. Theo các nghiên cứu y học hiện đại, loại rau này chứa nhiều hợp chất sinh học quý giá, có thể hỗ trợ điều trị và phòng ngừa nhiều bệnh lý.
Tác dụng chống viêm
Theo nghiên cứu năm 2021, chiết xuất hexane EF và stirysterol có trong ngò gai giúp làm giảm tình trạng phù nề trong cả hai mô hình viêm cấp tính và mãn tính. Chiết xuất ethanol từ lá ngò gai chứa nhiều hợp chất chống viêm như lutein, carotene, axit chlorogen, kaempferol và axit caffeic. Những chất này có khả năng ức chế các chất trung gian gây viêm, từ đó làm giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến viêm mạn tính, bao gồm cả ung thư.
Tác dụng chống oxy hóa
Ngò gai chứa nhiều hợp chất có khả năng trung hòa các gốc tự do gây hại cho tế bào, từ đó giúp làm chậm quá trình lão hóa và bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương tế bào. Tinh dầu từ lá ngò gai có chứa các chất như (E)-2-Dodecenal (28,43%), 13-tetradecenal (27,45%), dodecanal (14,59%) và 2,4,5-trimethylbenzaldehyde (10,77%), đều là những chất chống oxy hóa mạnh.
Tác dụng kháng khuẩn
Tinh dầu và các chiết xuất từ ngò gai có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều vi sinh vật gây bệnh. Một nghiên cứu đã cho thấy chiết xuất EF có hoạt tính kháng khuẩn mạnh chống lại 6 chủng vi khuẩn Helicobacter pylori. Khi được sử dụng kết hợp với ciprofloxacin trong 7 ngày, chiết xuất methanol của lá ngò gai giúp làm giảm đáng kể tỷ lệ nhiễm vi khuẩn này trên chuột thí nghiệm, chỉ còn khoảng 17%.
Hỗ trợ điều trị cảm lạnh
Trong dân gian, công dụng cây mùi tàu thường được dùng để hỗ trợ điều trị cảm lạnh nhờ đặc tính kháng khuẩn và tăng cường sức đề kháng. Một bài thuốc phổ biến là đun sôi 10g ngò gai khô với 6g cam thảo trong 300ml nước, dùng khi còn ấm, uống 3 lần/ngày để giảm các triệu chứng như ho, sổ mũi, cảm lạnh nhẹ.
Hỗ trợ cải thiện tình trạng nám da
Khi nói về công dụng của cây ngò gai thì người ta cũng nhắc đến việc loại rau này được sử dụng trong chăm sóc da, đặc biệt là hỗ trợ làm mờ nám da. Cách đơn giản là lấy một nắm lá ngò gai tươi, rửa sạch, thái nhỏ và ngâm trong nước ấm khoảng 2 tiếng. Sau đó lọc bỏ bã và dùng phần nước này thoa lên vùng da bị nám 2 lần mỗi ngày.
Massage nhẹ nhàng khoảng 15–20 phút giúp cải thiện tình trạng da rõ rệt sau một thời gian sử dụng đều đặn.
3Tác dụng của cây ngò gai theo y học cổ truyền
Theo Đông y, ngò gai có vị cay, tính ấm, mùi thơm đặc trưng, quy vào các kinh phế và vị. Loại rau này thường được dùng trong các bài thuốc dân gian để hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh thường gặp. Một số tác dụng của cây ngò gai trong y học cổ truyền bao gồm:
- Tiện kỳ, sơ phong thanh nhiệt: Giúp làm dịu cơ thể khi bị nóng trong, cảm cúm do phong nhiệt.
- Hành khí tiêu thũng, giảm đau: Hỗ trợ điều hòa khí huyết, giảm các triệu chứng đau nhức cơ thể, phù nề.
- Thông khí, giải nhiệt, giải độc: Dùng trong các trường hợp sốt, nóng trong người, giải độc do ăn uống không điều độ.
- Kích thích tiêu hóa, khử mùi hôi: Làm tăng cảm giác ngon miệng, giảm đầy hơi, và được dùng để trị hôi miệng hoặc mùi cơ thể do rối loạn tiêu hóa.
4Tác hại của rau ngò gai khi ăn sai cách
Mặc dù ngò gai mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng khi sử dụng, bạn cần lưu ý một số tác hại và chống chỉ định để tránh những rủi ro không mong muốn.Không phù hợp với một số đối tượng:
- Tiện kỳ, sơ phong thanh nhiệt: Giúp làm dịu cơ thể khi bị nóng trong, cảm cúm do phong nhiệt.
- Hành khí tiêu thũng, giảm đau: Hỗ trợ điều hòa khí huyết, giảm các triệu chứng đau nhức cơ thể, phù nề.
- Thông khí, giải nhiệt, giải độc: Dùng trong các trường hợp sốt, nóng trong người, giải độc do ăn uống không điều độ.
- Kích thích tiêu hóa, khử mùi hôi: Làm tăng cảm giác ngon miệng, giảm đầy hơi, và được dùng để trị hôi miệng hoặc mùi cơ thể do rối loạn tiêu hóa.
5Uống nước ngò gai có tác dụng gì?
Uống nước ngò gai có những tác dụng chính sau đây, tương tự như việc sử dụng các bộ phận khác của cây ngò gai:
- Hỗ trợ điều trị cảm cúm và cảm lạnh: Nước ngò gai có tác dụng làm ấm cơ thể, giúp giảm các triệu chứng của cảm lạnh như sổ mũi, đau họng và ho. Đây là một trong những công dụng phổ biến của ngò gai trong các bài thuốc dân gian.
- Kháng khuẩn và chống viêm: Nước ngò gai chứa các hợp chất có khả năng kháng khuẩn mạnh, giúp ức chế sự phát triển của các vi khuẩn gây bệnh, đặc biệt là vi khuẩn Helicobacter pylori, đồng thời giảm các phản ứng viêm trong cơ thể.
- Chống oxy hóa: Nước ngò gai giúp bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các gốc tự do nhờ vào các hợp chất chống oxy hóa như lutein và carotene. Điều này có tác dụng giảm lão hóa, bảo vệ tế bào và ngăn ngừa các bệnh mạn tính.
- Hỗ trợ tiêu hóa: Uống nước ngò gai có thể giúp giảm các vấn đề tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu. Nước ngò gai kích thích dạ dày hoạt động, thúc đẩy quá trình tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất.
- Giảm ho và long đờm: Nước ngò gai có đặc tính làm dịu cổ họng, giảm ho và giúp long đờm, rất hữu ích trong việc điều trị các vấn đề về đường hô hấp.
6Cách nấu nước ngò gai
Nước ngò gai là một bài thuốc dân gian dễ thực hiện, giúp hỗ trợ tiêu hóa, giảm ho, cảm lạnh và tăng cường sức đề kháng. Dưới đây là cách nấu nước ngò gai cơ bản:
Nguyên liệu:
Cách thực hiện:
- Rửa sạch lá ngò gai bằng nước muối loãng để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn.
- Cho lá vào nồi cùng nước lọc, có thể thêm gừng hoặc cam thảo nếu dùng với mục đích trị cảm.
- Đun sôi trên lửa nhỏ trong khoảng 10–15 phút cho các tinh chất trong lá tiết ra nước.
- Tắt bếp, để nguội bớt, sau đó lọc lấy nước uống. Có thể cho thêm mật ong vào lúc nước còn ấm nếu muốn.
7Lưu ý khi sử dụng ngò gai
Mặc dù ngò gai là một loại rau thơm phổ biến và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng khi sử dụng, đặc biệt là trong mục đích hỗ trợ điều trị, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau để đảm bảo an toàn và hiệu quả:
- Phụ nữ mang thai nên hạn chế dùng ngò gai, đặc biệt là dưới dạng thuốc sắc hoặc dùng với liều lượng lớn, vì có thể ảnh hưởng đến thai kỳ.
- Người đang mắc bệnh dạ dày không nên dùng lá tươi, vì tính cay và ấm của ngò gai có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày.
- Người bị bệnh gan, hen suyễn, viêm phế quản hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) cũng nên hạn chế sử dụng, vì ngò gai có thể ảnh hưởng đến chức năng hô hấp hoặc gan.
- Người có làn da nhạy cảm hoặc mỏng nên thận trọng khi sử dụng ngò gai để bôi ngoài da vì có thể gây kích ứng.
- Tránh kết hợp ngò gai với thịt lợn, vì có thể gây chướng bụng, khó tiêu.
- Không nên ăn kèm ngò gai với nội tạng động vật, vì sự tương tác giữa các ion kim loại (như sắt, đồng) trong thực phẩm có thể cản trở hấp thu dưỡng chất và gây nguy cơ ngộ độc nhẹ.
8Câu hỏi thường gặp
Cây ngò gai có chữa ho được không?
Có. Trong y học cổ truyền, ngò gai được dùng để giảm ho, tiêu đờm, hỗ trợ chữa cảm lạnh nhờ tính ấm, khả năng kháng viêm và làm dịu cổ họng. Dùng ngò gai tươi nấu nước với gừng, cam thảo là bài thuốc dân gian phổ biến.
Rau mùi tàu kỵ với gì?
- Thịt lợn: Có thể gây đầy bụng, khó tiêu.
- Nội tạng động vật: Kết hợp có thể sinh ra phản ứng tạo ion kim loại như đồng, sắt, ảnh hưởng đến việc hấp thu dưỡng chất và dễ gây ngộ độc.
- Không nên dùng kèm thuốc điều trị tiêu hóa nếu không có hướng dẫn từ bác sĩ, vì ngò gai có thể ảnh hưởng đến hấp thu thuốc.
Cây ngò gai phơi khô có tác dụng gì?
Ngò gai phơi khô vẫn giữ được nhiều tinh chất quý như tinh dầu, flavonoid, vitamin. Có thể dùng nấu nước uống để trị cảm lạnh, đầy hơi, hỗ trợ tiêu hóa, giảm đau nhức xương khớp. Dạng khô tiện bảo quản và dễ kết hợp với các vị thuốc khác trong đông y.
Nước ngò gai trẻ em uống được không?
Có thể uống với liều lượng nhỏ và thỉnh thoảng, nhưng phải tham khảo ý kiến bác sĩ, đặc biệt với trẻ dưới 2 tuổi. Không nên dùng thường xuyên hoặc liều cao vì ngò gai có tinh dầu và dược tính mạnh, có thể gây kích ứng ở trẻ nhỏ.
Ngò gai không chỉ là gia vị quen thuộc mà còn là thảo dược thiên nhiên giúp chăm sóc sức khỏe an toàn. Hãy tận dụng món quà quý giá này trong bữa ăn hàng ngày để cơ thể luôn khỏe mạnh, tràn đầy năng lượng.
Có thể bạn quan tâm:
Chọn mua ngò gai tươi ngon, chất lượng có bán tại Bách hóa XANH nhé:
