Hướng dẫn chi tiết cách gói bánh chưng bằng lá dong chuẩn nhất, từ chọn lá, sơ chế đến cách gói bằng khuôn và không khuôn. Bí quyết để có chiếc bánh xanh, vuông vắn.
Bánh chưng là món bánh truyền thống không thể thiếu mỗi dịp Tết. Trong đó, cách gói bánh chưng bằng lá dong đúng kỹ thuật sẽ giúp bánh vuông vức đẹp mắt. Với người mới, việc gói bánh chưng có thể hơi khó nhưng hoàn toàn có thể làm được nếu nắm đúng quy trình. Bài viết sau sẽ hướng dẫn chi tiết từng bước, dễ hiểu và thực hành ngay tại nhà.
1Chọn lá dong đẹp để gói bánh chưng
Việc lựa chọn lá dong chất lượng là bước đầu tiên và quan trọng nhất để chiếc bánh chưng của bạn có màu xanh đẹp và hình thức bắt mắt:
- Tán lá: Nên chọn lá dong có tán lá rộng, bản to
- Màu sắc và độ tươi: Lá phải còn tươi, có màu xanh đậm và không bị giòn
- Độ dai: Ưu tiên lá dai, không bị rách, dễ gấp và không bị bục trong quá trình luộc.
- Loại lá: Chọn lá không quá non cũng không quá già để đảm bảo độ dẻo và màu xanh tốt nhất.
- Số lượng: Mỗi chiếc bánh chưng thường cần khoảng 4 lá dong.
2Cách sơ chế lá dong trước khi gói
Sơ chế đúng cách giúp loại bỏ bụi bẩn và tăng độ dẻo dai cho lá, giảm thiểu rách lá khi gói:
- Rửa sạch từng mặt lá: Ngâm lá trong nước một lúc rồi dùng khăn hoặc tay rửa sạch từng mặt lá, đặc biệt là mặt lá có gân.
- Lau khô và tước sống lá nếu cần: Dùng khăn sạch lau khô hoàn toàn cả hai mặt lá. Nếu sống lá (cuống lá) quá to và cứng, bạn có thể tước bớt hoặc dùng dao gọt mỏng bớt cuốn để lá dễ gập hơn.
- Phơi hoặc hơ lá để tăng độ dai: Sau khi rửa sạch và lau khô, bạn có thể phơi lá nơi có gió nhẹ hoặc hơ qua lửa (hơ nóng, không hơ cháy) để lá mềm và dẻo hơn, tránh bị rách.
3Cách gói bánh chưng bằng lá dong bằng khuôn
Sử dụng khuôn là cách gói bánh chưng bằng lá dong đơn giản nhất, giúp chiếc bánh của bạn luôn vuông vắn và đều đẹp.
Bước 1: Xếp lạt và lá dong
Lá dong sau khi rửa sạch, gấp đôi theo chiều dọc và gấp làm tư theo chiều ngang. Xếp 4 sợi lạt thành hình chữ thập và đặt khuôn gói bánh lên trên. Lần lượt xếp 4 tàu lá dong vào khuôn, lưu ý mặt xanh đậm (mặt phải) nên để quay vào bên trong để tiếp xúc với gạo. Điều này giúp bánh chưng khi bóc ra có màu xanh đẹp mắt.
Bước 2: Đổ gạo và đặt nhân
Đổ gạo lần 1, đong 1 bát con gạo nếp đã ngâm nở đều, đổ vào khuôn và dùng tay dàn đều gạo ra 4 góc. Đổ đậu xanh đã hấp chín lên trên lớp gạo, sau đó đặt 2 miếng thịt ba chỉ đã ướp ở giữa.
Tiếp tục đổ đậu xanh phủ kín mặt thịt. Bạn có thể thêm 4 củ hành tím đã thái nhỏ. Đổ thêm 1 bát gạo nếp nữa lên trên, phủ kín phần nhân. Dùng tay nhẹ nhàng ấn gạo tại các góc khuôn để gạo được nén chặt và đều.
Bước 3: Gấp lá và buộc lá
Gấp các cạnh của lá dong vào, dùng tay trái giữ bánh rồi nhẹ nhàng nhấc khuôn ra. Cuối cùng, kéo hai đầu từng sợi lạt đã xếp trước đó để buộc bánh thật chặt.
4Cách gói bánh chưng bằng lá dong không dùng khuôn
Gói bánh không khuôn đòi hỏi sự khéo léo hơn, nhưng lại là nét truyền thống mà nhiều gia đình yêu thích.
Bước 1: Chuẩn bị lá
Gấp lá để tạo nếp vuông vắn, có thể dùng thước hoặc vật dụng để tạo cữ đều cho 4 lá. Xếp 4 tàu lá dong vuông góc với nhau trên một mặt phẳng, mặt xanh đậm hướng lên trên. Đặt các sợi lạt đã chuẩn bị sẵn bên dưới lá theo hình chữ thập.
Bước 2: Thêm nhân bánh
Dải một lớp gạo nếp đầu tiên nằm dưới cùng. Cho nhân đỗ xanh và thịt đã ướp vào giữa, sắp xếp sao cho đậu dàn đều và thịt nằm giữa bánh. Phủ một lớp đậu xanh lên thịt và cuối cùng là gạo nếp nữa lên trên cùng, đảm bảo nhân được bao bọc kín.
Bước 3: Gói bánh
Gấp lần lượt 4 mép lá dong lại theo nếp vuông đã tạo sẵn. Bạn cần nắn chỉnh và vuốt nhẹ các góc bánh để đảm bảo bánh được vuông vắn. Giữ chặt bánh bằng tay, kéo và buộc các sợi lạt đã chuẩn bị để cố định hình dạng chiếc bánh.
5Cách gói bánh chưng bằng 2 tàu lá dong
Đây là một kỹ thuật gói đơn giản hơn, thường áp dụng cho những chiếc bánh nhỏ hoặc khi số lượng lá dong không nhiều.
Bước 1: Sắp xếp lá dong
Tước bỏ phần sống lá dong cứng. Chuẩn bị 2 tàu lá dong lớn. Đặt hai tàu lá vuông góc hoặc song song nhau (tùy kỹ thuật), mặt xanh đậm hướng lên trên.
Bước 2: Gói bánh
Xếp nhân gồm lớp gạo nếp dưới cùng, tiếp theo là đậu xanh dàn đều và thịt đã ướp vào giữa. Cuối cùng phủ một lớp gạo lên trên phủ kín mặt nhân. Dùng tay gom nhân và điều chỉnh sao cho nhân nằm vuông trong lá, bước này giúp bạn dễ định hình bánh khi gói.
Dùng tay cố định nhân và gập lần lượt các mép lá theo nếp vuông đã định hình, sau đó dùng lạt buộc thật chặt. Kỹ thuật này yêu cầu sự khéo léo để nén và định hình bánh bằng tay, tạo sự vuông vắn tương đối mà không cần nhiều lá.
6Mẹo giúp bánh chưng gói bằng lá dong đẹp và vuông
Để bánh chưng sau khi gói đạt form vuông vức, đều cạnh và có màu xanh đẹp mắt, ngoài kỹ thuật gói đúng cách, bạn còn cần lưu ý một số mẹo nhỏ trong quá trình xếp lá, cho nhân và buộc lạt. Những bí quyết dưới đây sẽ giúp bánh chưng gói bằng lá dong trông đẹp hơn và giữ được dáng chuẩn sau khi luộc.
- Để lá xanh vào trong: Luôn để mặt xanh đậm của lá dong quay vào trong, tiếp xúc trực tiếp với gạo nếp, bánh sẽ có màu xanh đẹp tự nhiên hơn khi luộc.
- Dàn đều gạo nếp: Đảm bảo gạo được dàn đều và lèn chặt vào các góc khi gói (đặc biệt là khi dùng khuôn) để bánh không bị móp.
- Ép bánh sau khi luộc: Sau khi luộc chín, vớt bánh ra, ngâm nước lạnh một lúc, rồi vớt ráo. Xếp bánh lên một mặt phẳng và dùng tấm gỗ/vật nặng ép khoảng 4 tiếng. Việc này giúp bánh săn lại, dẻo hơn và giữ được hình vuông đẹp, không bị nhão.
- Buộc lạt chặt: Bánh phải được buộc lạt đủ chặt để tránh nhân bị xô lệch và nước thấm vào làm nhão bánh trong quá trình luộc.
7Câu hỏi thường gặp
Gói bánh chưng mặt lá nào ra ngoài?
Khi gói bánh chưng, bạn nên để mặt lá xanh đậm (mặt phải, mặt trơn láng hơn) vào trong, tiếp xúc trực tiếp với gạo nếp, và để mặt lá xanh nhạt (mặt trái, mặt có gân nổi rõ hơn) ra ngoài. Mặt lá xanh đậm thường sạch và trơn láng hơn, tiếp xúc với thực phẩm sẽ đảm bảo vệ sinh hơn.
Mặt xanh đậm của lá dong chứa nhiều chất diệp lục hơn. Khi bánh được luộc ở nhiệt độ cao trong nhiều giờ, chất diệp lục này sẽ thôi nhiễm vào lớp gạo nếp bên ngoài, giúp chiếc bánh chưng sau khi bóc ra có màu xanh đẹp tự nhiên và hấp dẫn.
Gói bánh bằng lá dong có khác gì so với lá chuối?
Lá dong và lá chuối tạo ra sự khác biệt rõ rệt về chất lượng và hình thức của chiếc bánh chưng. Lá dong được xem là lựa chọn truyền thống và tối ưu nhất, nó giúp lớp gạo nếp bên ngoài của bánh có màu xanh non đẹp mắt. Về hương vị, lá dong mang lại một mùi thơm thanh mát và đặc trưng, khác hẳn với mùi thơm của lá chuối.
Quan trọng hơn, lá dong có độ dai và cứng cáp vượt trội hơn lá chuối, giúp chiếc bánh chưng giữ được hình vuông vắn và sắc nét trong suốt thời gian dài luộc, tránh bị biến dạng hay bục vỡ. Ngược lại, nếu dùng lá chuối, bánh thường có màu trắng hoặc ngả vàng nhạt, khó đạt được độ vuông vắn tuyệt đối và dễ bị mềm nhão hơn.
Có dùng dây nilon để buộc bánh chưng không?
Không nên. Khi luộc ở nhiệt độ cao, dây nilon có thể bị chảy, thôi nhiễm các chất độc hại vào bánh, ảnh hưởng đến sức khỏe. Bạn chỉ nên sử dụng lạt giang (lạt tre) truyền thống, cách này không chỉ an toàn mà còn là cách giữ trọn vẹn hương vị và nét đẹp truyền thống của chiếc bánh chưng.
Hy vọng với hướng dẫn chi tiết trên, bạn đã nắm rõ cách gói bánh chưng bằng lá dong chuẩn và dễ áp dụng, kể cả khi mới bắt đầu. Chỉ cần chuẩn bị nguyên liệu kỹ và thực hành đúng bước, bạn hoàn toàn có thể tự tay gói những chiếc bánh chưng vuông vức, xanh đẹp cho ngày Tết. Chúc bạn thành công và có một mùa Tết trọn vẹn bên gia đình.
Có thể bạn quan tâm:
Mua gạo nếp chất lượng tại Bách hoá XANH để làm bánh chưng:
