Tìm hiểu lễ Vu Lan Nhật Bản – lễ hội Obon với các nghi thức độc đáo như múa Bon Odori, dâng lửa, thả đèn lồng và ý nghĩa của “ngựa dưa leo, bò cà tím”.
loading content table...
Lễ Vu Lan Nhật Bản (Obon) là một trong những lễ hội quan trọng, mang ý nghĩa tưởng nhớ tổ tiên và gắn kết gia đình. Với múa Bon Odori, thả đèn lồng và lễ dâng lửa, Obon vừa mang tính tâm linh vừa tạo nên không khí sum vầy, rộn ràng. Mùa lễ 2025 hứa hẹn thêm nhiều điểm nhấn văn hóa đặc sắc.
1Lễ hội Obon là gì và diễn ra khi nào?
Lễ hội Obon là gì?
Obon là một lễ hội Phật giáo truyền thống của Nhật Bản, nhằm tưởng nhớ và bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên đã khuất. Theo tín ngưỡng, trong dịp này, linh hồn tổ tiên được cho là trở về thăm gia đình, mang theo sự che chở và phù hộ. Lễ Vu Lan Nhật Bản không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là cơ hội để các thế hệ gắn kết, thể hiện lòng hiếu thảo và cầu mong bình an.
Thời gian diễn ra lễ hội
Thời gian tổ chức Obon không thống nhất trên toàn Nhật Bản do sự chuyển đổi từ âm lịch sang dương lịch. Có ba mốc thời gian chính:
- Shichigatsu Bon (Bon tháng 7): Diễn ra vào ngày 15/7 dương lịch, phổ biến ở các vùng như Tokyo, Kanto.
- Hachigatsu Bon (Bon tháng 8): Diễn ra vào ngày 15/8 dương lịch, là thời điểm phổ biến nhất trên cả nước.
- Kyu Bon (Bon cũ): Diễn ra vào ngày 15/7 âm lịch, thường thấy ở một số vùng như Okinawa.
Trong năm 2025, lễ Vu Lan Nhật Bản chủ yếu diễn ra từ ngày 13-16/8 dương lịch ở nhiều khu vực, đặc biệt là Hachigatsu Bon.
2Các nghi thức và hoạt động chính trong lễ hội Obon
2.1 Ngày 12/8 - Chuẩn bị đón linh hồn (Shouryou-uma)
Trước khi Obon bắt đầu, người Nhật chuẩn bị “phương tiện” đặc biệt để đón linh hồn tổ tiên trở về từ dưa leo và cà tím, được cắm chân bằng đũa hoặc tăm tre:
- Ngựa dưa leo (Kyuuri no uma): Người Nhật lấy quả dưa leo, cắm thêm 4 que tăm tre để làm thành hình con ngựa. Con “ngựa dưa leo” này tượng trưng cho sự nhanh nhẹn, giúp linh hồn tổ tiên có thể trở về nhà thật sớm khi mùa Obon bắt đầu. Nó mang ý nghĩa rằng gia đình luôn mong người thân đã khuất nhanh chóng đoàn tụ cùng con cháu.
- Bò cà tím (Nasu no ushi): Với quả cà tím, người ta cũng cắm 4 que tăm thành hình con bò. Trái ngược với ngựa, “bò cà tím” tượng trưng cho sự chậm rãi, thong thả. Khi mùa lễ kết thúc, linh hồn sẽ cưỡi bò để quay lại cõi âm một cách từ tốn, như thể vẫn còn lưu luyến, chưa muốn rời xa gia đình.
Những “phương tiện” này được đặt trên bàn thờ hoặc trước cửa nhà, thể hiện lòng hiếu thảo và sự chu đáo.
Ngày 13/8 - Đón linh hồn (Mukaebi)
Vào ngày này, các gia đình treo đèn lồng (chochin) trước cửa hoặc trong nhà để dẫn đường cho linh hồn tổ tiên.
- Ohakamairi (thăm mộ): Gia đình đến viếng mộ, lau dọn và dâng hoa, hương để mời tổ tiên về.
- Mukaebi (lửa đón): Buổi tối, người dân đốt “lửa đón” bằng rơm hoặc gỗ ở cổng hoặc lối vào nhà, giúp linh hồn dễ dàng tìm đường về.
Ngày 14-15/8 - Tưởng nhớ và vui hội
Đây là cao điểm của lễ Vu Lan Nhật Bản, với các hoạt động tưởng nhớ và cộng đồng:
- Mâm cúng thịnh soạn: Các gia đình chuẩn bị mâm cúng thay đổi mỗi ngày, thường gồm các món ăn yêu thích của người đã khuất.
- Múa Bon Odori (盆踊り): Đây là hoạt động đặc trưng nhất, mọi người mặc yukata (kimono mùa hè), tụ tập quanh tháp gỗ yagura và nhảy múa theo nhịp trống taiko rộn ràng. Điệu múa này không chỉ để tưởng nhớ tổ tiên mà còn mang lại không khí lễ hội sôi động.
Ngày 16/8 - Tiễn linh hồn (Okuribi)
Ngày cuối của Obon là dịp tiễn linh hồn tổ tiên trở về cõi âm:
- Gozan no Okuribi (lễ dâng lửa): Tại Kyoto, người dân đốt các ngọn lửa lớn hình chữ kanji trên núi để tiễn biệt linh hồn. Đây là một trong những nghi thức nổi tiếng nhất.
- Toro Nagashi (thả đèn lồng): Đèn lồng thắp sáng được thả trôi trên sông, tượng trưng cho việc dẫn đường linh hồn về cõi âm.
- Bắn pháo hoa: Một số khu vực kết thúc Obon bằng màn bắn pháo hoa rực rỡ, tạo không khí chia tay đầy cảm xúc.
3Mâm cúng trong lễ Obon có gì đặc biệt?
Mâm cúng trong Obon được thay đổi mỗi ngày, với các món ăn mang ý nghĩa tâm linh:
- Ngày 13: Mukae Dango (bánh đón linh hồn) – bánh gạo nếp đơn giản, thể hiện sự chào đón.
- Ngày 14: Ohagi – bánh gạo nếp bọc đậu đỏ, mang ý nghĩa xua đuổi tà ma và bảo vệ gia đình.
- Ngày 16: Okuri Dango (bánh tiễn linh hồn) – bánh gạo nếp để tiễn biệt, cầu mong linh hồn an nghỉ.
Những món ăn này không chỉ là cúng phẩm mà còn thể hiện sự chu đáo, lòng hiếu thảo của con cháu.
4So sánh nhanh lễ Vu Lan Việt Nam và lễ hội Obon Nhật Bản
Bảng so sánh nhanh các tiêu chí trong lễ Vu Lan Việt Nam và lễ hội Obon Nhật Bản:
Tiêu chí | Lễ Vu Lan ở Việt Nam | Lễ hội Obon ở Nhật Bản |
Trọng tâm | Tưởng nhớ tổ tiên, báo hiếu cha mẹ, cúng cô hồn. | Tưởng nhớ tổ tiên, đón và tiễn linh hồn về cõi âm. |
Hoạt động đặc trưng | Cúng rằm, làm lễ Vu Lan tại chùa, cúng cô hồn. | Múa Bon Odori, thả đèn lồng, lễ dâng lửa, ngựa dưa leo, bò cà tím. |
Không khí | Trang nghiêm, tâm linh, tập trung vào chùa và gia đình. | Kết hợp tâm linh và lễ hội cộng đồng sôi động. |
Thời gian | Ngày 15/7 âm lịch (khoảng tháng 8-9 dương lịch). | 13-16/8 dương lịch (Hachigatsu Bon) hoặc 15/7 âm lịch. |
Lễ Vu Lan Nhật Bản mang màu sắc lễ hội sôi động hơn so với sự trang nghiêm của Vu Lan Việt Nam, nhưng cả hai đều tôn vinh lòng hiếu thảo và tưởng nhớ tổ tiên.
Lễ Vu Lan Nhật Bản (Obon) là nét đẹp văn hóa kết hợp giữa tâm linh và cộng đồng. Lễ hội có những hoạt động đặc sắc như múa Bon Odori rộn ràng, thả đèn lồng và dâng lửa tưởng nhớ tổ tiên. Điểm độc đáo còn ở phong tục “ngựa dưa leo, bò cà tím” với ý nghĩa đưa đón linh hồn. Obon không chỉ là dịp tri ân ông bà tổ tiên mà còn mang đến không khí sum họp, gắn kết gia đình bên nhau.
Có thể bạn quan tâm:
Chọn mua rau tươi các loại bán tại Bách hóa XANH nhé:
