Giật cô hồn là gì? Tìm hiểu nguồn gốc, ý nghĩa nhân văn của phong tục này. Cảnh báo những biến tướng đáng lên án và cách "giật cô hồn" đúng chuẩn văn hóa.
Trong tháng 7 Âm lịch, ngoài lễ Vu Lan báo hiếu, nhiều người còn quan tâm đến tục lệ “giật cô hồn”. Nhiều người thắc mắc: giật cô hồn là gì, ý nghĩa thực sự ra sao, và tại sao có những hình ảnh hỗn loạn trong mỗi mùa cúng cô hồn? Hãy cùng tìm hiểu từ gốc rễ đến những biến tướng hiện đại để có góc nhìn toàn diện.
1Giật cô hồn là gì?
"Giật cô hồn" là một cách gọi dân gian để chỉ hành động giành lấy các lễ vật (thường là bánh kẹo, bỏng, tiền lẻ...) sau khi gia chủ đã hoàn thành nghi thức cúng chúng sinh (cúng cô hồn) vào tháng 7 Âm lịch. Mâm cúng cô hồn thường được bày biện ngoài trời để bố thí cho các linh hồn lang thang, đói khát, không nơi nương tựa.
2Nguồn gốc và ý nghĩa nhân văn của tục giật cô hồn
Bắt nguồn từ lòng từ bi
Lễ cúng cô hồn, hay cúng chúng sinh, là một phần quan trọng của tín ngưỡng thờ cúng của người Việt, được ảnh hưởng sâu sắc từ giáo lý nhà Phật. Mục đích chính của lễ cúng này là để "bố thí", chia sẻ thức ăn và vật phẩm cho những vong linh lang thang, đói khát, không nơi nương tựa.
Tuy nhiên, theo quan niệm dân gian, những vong hồn này rất yếu ớt, không thể tự mình thụ hưởng lễ vật. Hành động "giật cô hồn" được xem là cách để các vong hồn "nhập" vào những người còn sống để nhận lấy lễ vật dễ dàng hơn. Qua đó, gia chủ thể hiện lòng từ bi, mong muốn các vong hồn được no đủ và siêu thoát.
Ý nghĩa "càng đông càng có lộc"
Đối với gia chủ, việc có càng nhiều người, đặc biệt là trẻ em, đến "giật" mâm cúng càng được coi là một điềm lành. Điều này chứng tỏ các vong hồn đã hoan hỉ nhận lễ và ban phước lành cho gia chủ.
Người xưa tin rằng, khi các vong hồn được an ủi, họ sẽ không quấy phá, và gia đình sẽ gặp nhiều may mắn, bình an trong tháng. Vì thế, gia chủ thường rất vui vẻ và thoải mái khi mâm cúng của mình có nhiều người đến tham gia.
Nét đẹp của sự sẻ chia
Ngoài ý nghĩa tâm linh, tục lệ này là một cách để chia sẻ vật chất cho những người sống xung quanh, đặc biệt là những đứa trẻ nghèo trong khu phố. Mâm cúng cô hồn không chỉ dành cho người đã khuất mà còn là cơ hội để mọi người cùng chung vui, nhận chút "lộc" về nhà.
Tục lệ này tạo ra một không khí lễ hội vui vẻ, náo nhiệt, gắn kết tình làng nghĩa xóm, và lan tỏa tinh thần từ bi, nhân ái trong cộng đồng. Thể hiện triết lý sống "lá lành đùm lá rách" của người Việt, biến một nghi lễ tâm linh trở thành một hành động sẻ chia thiết thực.
3Những biến tướng đáng lên án của tục giật cô hồn
Tuy nhiên, ý nghĩa nhân văn ban đầu của tục lệ này đang dần bị mai một bởi những hành vi thiếu văn minh, gây phản cảm.
- Từ "giật lộc" thành "cướp giật": Nhiều người lớn lợi dụng tục lệ này để lao vào tranh cướp, giành giật một cách thô bạo, thậm chí là giật tiền ngay khi gia chủ đang cúng. Những hình ảnh hỗn loạn, xô đẩy nhau, chửi bới đã làm sai lệch hoàn toàn ý nghĩa tốt đẹp ban đầu.
- Gây mất an ninh trật tự: Việc tụ tập đông người, chen lấn, xô đẩy trên lòng đường, vỉa hè không chỉ gây cản trở giao thông mà còn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn, gây nguy hiểm cho chính những người tham gia và người đi đường.
- Làm mất đi ý nghĩa nhân văn: Khi hành vi tranh cướp vì lòng tham chiếm ưu thế, nó đã làm mất đi ý nghĩa ban đầu của tục lệ là bố thí, sẻ chia và cầu mong bình an.
4Làm sao để "giật cô hồn" đúng với nét đẹp văn hóa?
Để phong tục giật cô hồn không còn là nỗi lo ngại về an ninh trật tự hay những hành vi phản cảm, mà trở lại với đúng ý nghĩa nhân văn ban đầu, cần có sự chung tay của cả gia chủ và những người tham gia.
Về phía gia chủ: Thể hiện sự tôn trọng và lòng từ bi
Thông báo rõ ràng: Gia chủ nên thông báo một cách rõ ràng và lịch sự thời điểm bắt đầu "phát lộc" sau khi đã hoàn thành bài cúng một cách trang trọng. Điều này giúp mọi người biết khi nào được phép tham gia và giữ được sự trật tự, tôn nghiêm của buổi lễ.
Tổ chức có trật tự: Để tránh cảnh chen lấn, xô đẩy, gia chủ có thể sáng tạo bằng cách chuẩn bị sẵn các túi quà nhỏ hoặc phong bao lì xì để phát cho trẻ em một cách có thứ tự.
Về phía người tham gia: Thể hiện sự văn minh, lịch sự
Giữ thái độ nhường nhịn: Hãy luôn giữ thái độ văn minh, lịch sự. Nhường nhịn trẻ em và người lớn tuổi để họ có thể nhận được "lộc" một cách dễ dàng. Hành động này thể hiện lòng nhân ái và tôn trọng đối với những người xung quanh.
Giữ gìn an toàn:Tuyệt đối không xô đẩy, tranh cướp một cách thô bạo. Hãy giữ cho không khí luôn vui vẻ, hòa đồng, không gây gổ, làm ảnh hưởng đến sự trang nghiêm và an toàn của buổi lễ.
Giới hạn tham gia:Chỉ nên tham gia "giật cô hồn" khi gia chủ đã đồng ý và cho phép. Tôn trọng không gian và thời gian của gia chủ là điều cần thiết để phong tục này diễn ra đúng nghĩa, không biến thành sự phiền toái.
5Câu hỏi thường gặp (FAQ)
"Giật cô hồn" thường diễn ra vào ngày nào?
Phong tục cúng cô hồn thường được thực hiện từ ngày mùng 2 đến ngày 15 tháng 7 Âm lịch. Tuy nhiên, thời điểm phổ biến nhất để cúng và "giật cô hồn" là vào ngày 15, ngày Rằm tháng Bảy.
Ăn đồ "giật cô hồn" có sao không?
Theo quan niệm dân gian, đồ cúng cô hồn đã được "bố thí" cho các vong linh. Việc ăn đồ đó không có gì xấu, thậm chí còn được coi là "ăn lộc", mang lại may mắn.
Phong tục này phổ biến ở đâu?
Tục cúng chúng sinh và "giật cô hồn" phổ biến ở Việt Nam và một số quốc gia châu Á có nền văn hóa ảnh hưởng từ Phật giáo, đặc biệt là vào dịp lễ Vu Lan, Rằm tháng Bảy.
Giật cô hồn vốn là một nét đẹp văn hóa, tuy nhiên, nếu bị biến tướng thành hành vi cướp giật, thiếu văn minh, nó sẽ làm mất đi giá trị vốn có. Hy vọng qua bài viết này, bạn sẽ hiểu rõ hơn về ý nghĩa của tục lệ này và cùng nhau gìn giữ những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.
Có thể bạn quan tâm:
Chọn mua nước yến chính hãng, giá tốt tại Bách Hóa XANH nhé:
