Cùng giải mã phong tục ăn ốc trông trăng của người Việt xưa. Tìm hiểu tại sao Trung thu lại ăn ốc và ý nghĩa của món ăn này trong đêm rằm tháng Tám.
Tết Trung thu, ngoài việc thưởng thức mâm cỗ với bánh kẹo, người Việt xưa còn có một phong tục độc đáo: ăn ốc trông trăng. Đây không chỉ là một thói quen ăn uống đơn thuần mà còn ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc cũng như những giá trị văn hóa và tâm linh.
1Lý do thứ nhất: "Thiên thời, địa lợi" - Mùa ốc béo và ngon nhất
Mùa gặt, ốc béo
Tết Trung thu rơi vào khoảng tháng 8 âm lịch, đây cũng là mùa gặt ở các vùng quê. Sau khi gặt xong, ốc thường bò ra bờ ruộng để ăn gốc rạ, nên đây là lúc chúng béo và chắc thịt nhất trong năm. Dân gian có câu "Ốc tháng Mười, người Hà Nội" là để chỉ thời điểm ốc ngon nhất.
Kết thúc mùa sinh sản
Vào thời điểm này, ốc đã qua giai đoạn sinh sản, trong bụng không còn ốc con (ít sạn), nên thịt ốc sẽ đầy đặn, giòn và ngọt hơn hẳn các mùa khác trong năm.
Sự cầu kỳ trong chuẩn bị
Người Hà Nội xưa còn rất cầu kỳ trong việc "vỗ béo" ốc trước Trung thu. Ốc mua về được ngâm nước vo gạo cho nhả hết bùn đất, sau đó vớt lên treo ở gác bếp cho khô, rồi lại ngâm, lặp lại vài lần. Trước khi chế biến, người ta còn đập trứng gà cho ốc ăn để chúng trở nên béo mẫm, vàng óng.
2Lý do thứ hai: Ý nghĩa về văn hóa và tâm linh
Mong ước "sáng mắt, tỏ lòng"
Đây là ý nghĩa tâm linh phổ biến nhất. Theo y học cổ truyền, ốc có tính hàn, tác dụng lợi thủy, giải độc và đặc biệt là sáng mắt (bổ mắt). Người xưa tin rằng ăn ốc vào đêm rằm tháng Tám sẽ giúp mắt sáng hơn, để có thể ngắm trăng, ngắm chị Hằng, chú Cuội trên cung trăng một cách rõ ràng nhất.
Cầu mong sự sung túc, thịnh vượng
Món ốc còn mang ý nghĩa về sự tươi mới và thịnh vượng. Việc cả gia đình quây quần bên đĩa ốc nóng hổi trong đêm trăng tròn cũng là một biểu tượng cho sự đoàn viên, ấm áp, cầu mong một năm mới may mắn.
"Ăn ốc trông trăng" - Thú vui tao nhã
Với các cụ ông xưa, mâm cỗ Trung thu không chỉ có quà bánh cho trẻ con mà còn phải có các món mặn để người lớn thưởng thức. Đĩa ốc luộc, ốc hấp lá gừng cùng với bình rượu là những món ăn hoàn hảo để nhâm nhi, ngắm trăng, bình thơ, tạo nên một thú vui tao nhã.
3Các món ốc thường có trong mâm cỗ Trung thu xưa
Với ốc, người ta có nhiều cách chế biến tạo nên những món ăn thơm ngon khác nhau như:
- Ốc luộc lá chanh/lá gừng: Đây là món ăn phổ biến và đơn giản nhất, giữ được hương vị tự nhiên của ốc.
- Ốc nấu thả: Món canh độc đáo với ốc được nấu cùng hoa chuối và lá lốt, mang đến vị ngọt thanh.
- Ốc nhồi thịt hấp lá gừng: Món ăn cầu kỳ hơn, ốc được nhồi thịt lợn, giò sống và các loại gia vị, sau đó hấp chín.
4Giải đáp thắc mắc về phong tục ăn ốc Trung thu
Phong tục này còn phổ biến đến ngày nay không?
Ngày nay, phong tục này không còn phổ biến rộng rãi như xưa, đặc biệt ở các thành phố lớn. Tuy nhiên, ở một số vùng quê hay trong các gia đình vẫn còn giữ gìn nét văn hóa độc đáo này.
Ngoài ốc, mâm cỗ Trung thu còn có món mặn nào khác?
Bên cạnh ốc, mâm cỗ Trung thu còn có các món mặn khác như chả ốc, ốc xào me, hoặc các món nhậu từ hải sản khác để người lớn thưởng thức.
Những ai không nên ăn ốc?
Người có tiền sử dị ứng với hải sản, người có bệnh về đường tiêu hóa,phụ nữ mang thai hoặc người có cơ địa yếu nên hạn chế ăn ốc để tránh các vấn đề sức khỏe không mong muốn.
Tóm lại, phong tục ăn ốc trông trăng của người Việt xưa không chỉ là thói quen ẩm thực. Đó còn là sự kết hợp tinh tế giữa "thiên thời" khi ốc vào mùa béo nhất và những mong ước về sự sáng mắt, sung túc và sum vầy của cả gia đình trong đêm rằm tháng Tám.
Có thể bạn quan tâm:
Chọn mua bánh trung thu chính hãng, giá tốt tại Bách Hóa XANH nhé:
