Giải thích chi tiết lốc xoáy (vòi rồng) là gì, nguyên nhân hình thành, các cấp độ nguy hiểm và những kỹ năng cần biết để giữ an toàn khi có lốc xoáy.
loading content table...
Lốc xoáy, hay còn gọi là vòi rồng, là một trong những hiện tượng thời tiết cực đoan và có sức tàn phá khủng khiếp nhất. Chúng có thể xuất hiện bất ngờ, quét sạch mọi thứ trên đường đi và để lại hậu quả nặng nề. Vậy chính xác lốc xoáy là gì, chúng được hình thành như thế nào và làm sao để bảo vệ bản thân khi chúng xảy ra? Hãy cùng tìm hiểu.
1Lốc xoáy (vòi rồng) là gì?
Lốc xoáy là một hiện tượng thời tiết đáng sợ, thường được miêu tả như một cơn gió xoáy khổng lồ từ trên trời giáng xuống.
- Định nghĩa: Lốc xoáy là một cột không khí xoay tròn dữ dội, kéo dài từ một đám mây dông xuống tới mặt đất, có hình dạng giống như một cái phễu hay một cái vòi khổng lồ. Để được phân loại là lốc xoáy, nó phải tiếp xúc đồng thời với cả mặt đất và đám mây.
- Đặc điểm: Tốc độ gió bên trong lốc xoáy có thể đạt tới hơn 400 km/h, có khả năng cuốn bay cả ô tô, phá hủy những công trình kiên cố. Chúng thường có màu sẫm do hút bụi bẩn và các mảnh vỡ từ mặt đất lên.
2Nguyên nhân hình thành lốc xoáy
Lốc xoáy không tự nhiên sinh ra. Chúng là kết quả của sự kết hợp phức tạp của các yếu tố khí tượng, thường bắt nguồn từ những cơn dông rất mạnh (siêu dông). Quá trình hình thành có thể được tóm tắt qua các bước:
- Bước 1 Sự xung đột của các luồng không khí: Một luồng không khí nóng ẩm ở tầng thấp (gần mặt đất) di chuyển lên trên và gặp một luồng không khí lạnh, khô ở tầng cao hơn đang đi xuống.
- Bước 2 Tạo ra dòng xoáy ngang: Sự thay đổi về tốc độ và hướng gió ở các độ cao khác nhau (hiện tượng cắt gió) làm cho luồng không khí bắt đầu xoay tròn theo chiều ngang, giống như một cái ống vô hình.
- Bước 3 Hình thành dòng xoáy đứng: Luồng khí nóng bốc lên mạnh mẽ sẽ "kéo" một đầu của ống xoáy ngang này lên theo chiều thẳng đứng, trong khi đầu kia vẫn ở gần mặt đất, tạo thành một cột khí xoáy thẳng đứng bên trong đám mây.
- Bước 4 "Vòi rồng" chạm đất: Khi cột khí xoáy này phát triển đủ mạnh và hạ thấp xuống, chạm đến mặt đất, một cơn lốc xoáy chính thức được hình thành.
3Mức độ nguy hiểm của lốc xoáy được đo như thế nào?
Để đánh giá sức mạnh của lốc xoáy, các nhà khoa học sử dụng một thang đo tiêu chuẩn dựa trên mức độ thiệt hại.
Thang đo Fujita cải tiến (EF-Scale): Mức độ tàn phá của lốc xoáy được phân loại theo thang Fujita cải tiến, từ EF0 (nhẹ nhất) đến EF5 (mạnh nhất), dựa trên thiệt hại mà nó gây ra cho các công trình và cây cối.
- EF0 - EF1: Gây thiệt hại nhẹ, có thể làm tốc mái nhà, gãy cành cây.
- EF2 - EF3: Gây thiệt hại đáng kể, có thể thổi bay mái nhà của những ngôi nhà kiên cố, lật xe ô tô.
- EF4 - EF5: Gây thiệt hại cực lớn, có thể san phẳng những ngôi nhà kiên cố, cuốn phăng ô tô và các vật thể lớn khác đi xa hàng trăm mét.
4Tác hại khủng khiếp của lốc xoáy
Lốc xoáy không chỉ là một hiện tượng thời tiết mà còn là mối đe dọa lớn đến tính mạng và tài sản.
- Thiệt hại về người: Lốc xoáy có thể gây thương vong nghiêm trọng do các vật thể bị cuốn bay va đập hoặc do sức gió quật ngã.
- Phá hủy tài sản và cơ sở hạ tầng: Nhà cửa, trường học, bệnh viện, cầu cống, đường dây điện... đều có thể bị phá hủy hoàn toàn chỉ trong vài phút, gây thiệt hại kinh tế nặng nề.
- Tàn phá môi trường: Lốc xoáy làm gãy đổ cây cối hàng loạt, gây xáo trộn môi trường sống của các loài động vật.
5Kỹ năng sinh tồn cần biết khi có cảnh báo lốc xoáy
Việc trang bị kiến thức phòng chống là vô cùng quan trọng để bảo vệ bản thân và gia đình trước sức mạnh của lốc xoáy. Dưới đây là những kỹ năng cần thiết để ứng phó hiệu quả.
Trước khi lốc xoáy xảy ra
Để chuẩn bị tốt, bạn cần chủ động theo dõi và lập kế hoạch trước khi lốc xoáy xuất hiện.
- Theo dõi chặt chẽ các bản tin dự báo thời tiết.
- Xác định một nơi trú ẩn an toàn trong nhà (tầng hầm, phòng trong cùng ở tầng thấp nhất, không có cửa sổ).
- Chuẩn bị sẵn một bộ dụng cụ khẩn cấp (đèn pin, pin, nước uống, thực phẩm không cần nấu, bộ sơ cứu...).
Trong khi lốc xoáy xảy ra
Khi lốc xoáy xảy ra, hành động nhanh chóng và đúng cách sẽ giúp bạn an toàn.
- Nếu ở trong nhà: Ngay lập tức di chuyển đến nơi trú ẩn an toàn. Ngồi xuống, dùng tay che đầu và cổ. Tránh xa cửa sổ và cửa ra vào.
- Nếu ở ngoài trời: Tìm một nơi trũng thấp (mương, rãnh) và nằm xuống, che đầu và cổ. Tránh trú ẩn dưới các cây to hoặc cầu vượt vì chúng có thể sụp đổ.
- Nếu đang ở trong xe: Tuyệt đối không cố gắng lái xe vượt qua lốc xoáy. Hãy nhanh chóng rời khỏi xe và tìm một nơi trú ẩn kiên cố hoặc một khu đất trũng.
Sau khi lốc xoáy đi qua
Sau khi lốc xoáy qua đi, việc xử lý hậu quả cần được thực hiện cẩn thận để tránh thêm rủi ro.
- Giữ bình tĩnh và kiểm tra xem có ai bị thương không để sơ cứu.
- Cẩn thận với các mối nguy hiểm như đường dây điện bị đứt, rò rỉ khí gas.
- Tiếp tục theo dõi thông tin từ chính quyền địa phương.
6Những câu hỏi thường gặp về lốc xoáy
Dưới đây là những câu hỏi phổ biến về lốc xoáy, giúp bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng thời tiết này.
Lốc xoáy và bão có giống nhau không?
Không. Bão là một hệ thống thời tiết quy mô lớn (hàng trăm km) hình thành trên biển, trong khi lốc xoáy có quy mô nhỏ hơn nhiều (thường dưới 2km) và thường hình thành trên đất liền từ các cơn dông.
Lốc xoáy thường kéo dài trong bao lâu?
Hầu hết các cơn lốc xoáy chỉ kéo dài dưới 10 phút. Tuy nhiên, những cơn lốc xoáy mạnh có thể tồn tại hơn một giờ.
Tại sao Mỹ lại là quốc gia có nhiều lốc xoáy nhất?
Do vị trí địa lý độc đáo của Mỹ, nơi không khí nóng ẩm từ Vịnh Mexico thường xuyên xung đột với không khí lạnh khô từ Canada, tạo điều kiện lý tưởng cho việc hình thành các siêu dông và lốc xoáy.
Hiểu rõ lốc xoáy là gì và các biện pháp phòng tránh là cách tốt nhất để bảo vệ chúng ta trước sức mạnh của thiên nhiên. Hãy chia sẻ những kiến thức này đến người thân và bạn bè của bạn. Theo dõi chuyên mục "Kinh nghiệm hay" của Bách hóa XANH để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về khoa học và đời sống nhé.
Có thể bạn quan tâm:
Mua trái cây tươi các loại tại Bách hoá XANH thưởng thức:
