Khám phá Lễ hội Katê của người Chăm – một nét văn hóa tâm linh đặc sắc tại Ninh Thuận, mang đậm bản sắc dân tộc và truyền thống lâu đời.
loading content table...
Lễ hội Katê của người Chăm là một trong những lễ hội dân gian đặc sắc nhất miền Trung, diễn ra vào đầu tháng 7 Chăm lịch (khoảng tháng 10 dương lịch). Đây là dịp để cộng đồng người Chăm tưởng nhớ tổ tiên, tôn vinh các vị thần linh và gìn giữ nét văn hóa truyền thống lâu đời.
1Nguồn gốc và ý nghĩa của Lễ hội Katê
Dưới đây là những thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về nguồn gốc và ý nghĩa thiêng liêng của Lễ hội Katê trong đời sống người Chăm:
Lễ hội để tưởng nhớ Tổ tiên và các vị Thần
Lễ hội Katê là một trong những lễ hội quan trọng nhất của người Chăm theo đạo Bàlamôn, mang đậm tính thiêng liêng và truyền thống.
Dịp này, người Chăm bày tỏ lòng tưởng nhớ sâu sắc đến các vị anh hùng dân tộc, những vị vua có công với đất nước như vua Pô Klong Garai, Pô Rômê,... cũng như các vị thần linh trong tín ngưỡng dân gian như Thần Shiva và Thần Mẹ xứ sở Pô Inư Nưgar.
Không chỉ là một nghi lễ mang tính tôn giáo, Katê còn là dịp để con cháu tưởng niệm tổ tiên, ông bà đã khuất. Đây là cách người Chăm thể hiện lòng biết ơn, sự tri ân và niềm tự hào về nguồn cội của mình.
Cầu mong sự bình an và mùa màng bội thu
Thông qua các nghi thức trang trọng và mang tính biểu tượng cao, lễ hội Katê là dịp để người Chăm gửi gắm những lời nguyện cầu đến các đấng thần linh. Họ cầu mong sự bình an, sức khỏe cho cộng đồng, cho gia đình, và đặc biệt là một năm mới mưa thuận gió hòa, cây cối xanh tốt, mùa màng no đủ.
Các lễ cúng trong đền tháp, các điệu múa, tiếng trống Ginăng hay Saranai vang lên không chỉ là phần nghi thức mà còn là cách giao tiếp linh thiêng giữa con người và thần linh, gửi gắm khát vọng sống chan hòa cùng thiên nhiên.
Gắn kết cộng đồng và bảo tồn văn hóa
Lễ hội Katê không chỉ là một nghi lễ tôn giáo, mà còn là một sinh hoạt cộng đồng sôi nổi và đầy màu sắc. Đây là thời điểm mà người Chăm ở nhiều vùng khác nhau cùng tụ hội, cùng góp sức tổ chức lễ, cùng ăn, cùng chơi, cùng múa hát.
Thông qua đó, lễ hội góp phần tăng cường sự gắn bó trong cộng đồng, kết nối các thế hệ và nuôi dưỡng niềm tự hào dân tộc. Đồng thời, những hoạt động diễn ra trong Katê cũng là cách người Chăm lưu truyền và gìn giữ bản sắc văn hóa, từ trang phục truyền thống, âm nhạc, đến nghệ thuật biểu diễn dân gian.
2Thời gian, địa điểm và quy mô của Lễ hội Katê
Dưới đây là thời gian tổ chức, địa điểm chính và quy mô đặc trưng của Lễ hội Katê tại Ninh Thuận và các vùng có người Chăm sinh sống.
Thời gian tổ chức
Lễ hội Katê được tổ chức vào ngày mùng 1 tháng 7 theo lịch của người Chăm, thường tương ứng với khoảng cuối tháng 9 đến đầu tháng 10 Dương lịch.
Đây là thời điểm chuyển giao giữa mùa khô và mùa mưa, mang nhiều ý nghĩa tâm linh và nông nghiệp, đánh dấu thời khắc cộng đồng người Chăm cùng nhau nhìn lại một năm đã qua và hướng tới những điều tốt lành trong năm mới.
Địa điểm chính
Katê là lễ hội mang đậm bản sắc của người Chăm, do đó các nghi lễ chính thường diễn ra tại những địa điểm thiêng liêng gắn liền với văn hóa và lịch sử dân tộc:
- Tỉnh Ninh Thuận: Lễ hội được tổ chức quy mô lớn tại các tháp Pô Klong Garai (TP. Phan Rang – Tháp Chàm) và tháp Pô Rômê (huyện Ninh Phước).
- Tỉnh Bình Thuận: Tập trung tại tháp Pô Sah Inư (TP. Phan Thiết), nơi còn lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống của người Chăm.
Các địa điểm này không chỉ là nơi thực hành nghi lễ tôn giáo mà còn là không gian để cộng đồng hội tụ, giao lưu và lan tỏa bản sắc văn hóa Chăm.
Quy mô Lễ hội theo trình tự không gian
Lễ hội Katê được tổ chức theo một trình tự không gian có tính hệ thống và thiêng liêng, phản ánh chiều sâu tâm linh và sự gắn kết cộng đồng của người Chăm:
- Tại Đền, Tháp: Đây là nơi diễn ra các nghi lễ chính và trang trọng nhất, như lễ rước y trang, dâng lễ vật, múa hát nghi lễ,… với sự tham gia của các chức sắc tôn giáo và đông đảo người dân.
- Tại các Làng: Sau phần lễ tại tháp, các làng Chăm sẽ tổ chức lễ Katê tại nhà làng (nhà cộng đồng) – nơi cả làng cùng cúng tế và sinh hoạt văn hóa, củng cố tình làng nghĩa xóm.
- Tại các Gia đình: Mỗi gia đình người Chăm đều chuẩn bị mâm cúng tổ tiên, sum họp con cháu, dâng lễ vật, cầu chúc bình an – tạo nên một không khí đoàn viên và thiêng liêng sâu sắc.
3Các nghi lễ chính và đặc sắc trong Lễ hội Katê
Dưới đây là những nghi lễ truyền thống tạo nên nét độc đáo và linh thiêng cho Lễ hội Katê của người Chăm.
Lễ rước Y trang của Thần linh
Đây là lễ rước mở đầu lễ hội, diễn ra trang nghiêm. Đoàn rước gồm các chức sắc và người dân trong trang phục truyền thống, rước y phục và linh vật của thần từ nơi cất giữ về đền tháp, trong tiếng trống Ginăng, kèn Saranai vang vọng thiêng liêng.
Các nghi lễ tại Tháp
Dưới đây là các nghi lễ tiêu biểu được tổ chức tại khu vực Tháp – nơi linh thiêng gắn liền với tín ngưỡng thờ thần của người Chăm.
- Lễ mở cửa tháp: Nghi lễ xin phép thần linh để mở cửa tháp cổ.
- Lễ tắm tượng thần (Mộc dục): Tượng thần được tắm bằng nước thơm từ lá cây để gột rửa bụi trần, thanh tịnh.
- Lễ mặc y phục cho tượng thần: Tượng thần được thay y phục mới, biểu trưng cho sự trang trọng và tôn kính.
- Đại lễ: Nghi lễ chính, diễn ra với thánh ca, múa thiêng của bà bóng Muk Pajâu để tôn vinh thần linh.
Phần Hội sôi động và các trò chơi dân gian
Phần hội rộn ràng với các điệu múa, làn điệu dân ca, nhạc cụ truyền thống. Các trò chơi dân gian và trình diễn nghề thủ công truyền thống góp phần làm sống dậy nét văn hóa đặc trưng của người Chăm.
4Giải đáp các câu hỏi thường gặp (FAQ)
Lễ hội Katê diễn ra ở đâu?
Lễ hội Katê được tổ chức chủ yếu tại các đền tháp Chăm ở hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận, tiêu biểu như tháp Pô Klong Garai, Pô Rômê và Pô Sah Inư.
Lễ vật dâng cúng trong lễ hội gồm những gì?
Lễ vật gồm các sản vật đặc trưng như gà, dê, trứng, cơm, canh, bánh gừng, bánh tét, hoa quả, trầu cau... Tất cả đều thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và các vị thần linh.
Du khách có thể tham gia Lễ hội Katê không?
Du khách có thể tham gia Lễ hội Katê. Du khách được chào đón đến dự lễ, khám phá nét văn hóa Chăm độc đáo. Tuy nhiên, cần ăn mặc lịch sự và ứng xử tôn trọng không gian tín ngưỡng địa phương.
Lễ hội Katê của người Chăm không chỉ là sự kiện tâm linh quan trọng mà còn là dịp để du khách tìm hiểu về văn hóa, tín ngưỡng và đời sống tinh thần phong phú của đồng bào Chăm. Một hành trình đáng trải nghiệm trên đất Ninh Thuận nắng gió.
Có thể bạn quan tâm:
Chọn mua trái cây tươi ngon, giá tốt tại Bách Hóa XANH nhé:
