Khám phá khỉ lùn Tarsier – loài linh trưởng nhỏ nhất thế giới với đôi mắt to tròn, tập tính săn mồi đặc biệt và câu chuyện tái xuất đầy kỳ thú.
Trong thế giới tự nhiên đầy kỳ diệu, có một loài linh trưởng nhỏ bé nhưng lại khiến cả giới khoa học say mê và được xem là “sinh vật đến từ thế giới khác”. Bài viết này sẽ đưa bạn đi khám phá mọi sự thật thú vị về khỉ lùn Tarsier, từ đặc điểm ngoại hình độc đáo, môi trường sống, cho đến những câu chuyện lịch sử và tình trạng bảo tồn của chúng.
1Khỉ lùn Tarsier là gì? Đặc điểm ngoại hình và phân loại khoa học
Khỉ lùn Tarsier là một họ (Tarsiidae) và chi (Tarsius) của các loài linh trưởng nhỏ, sống về đêm. Chúng là những sinh vật cực kỳ nhanh nhẹn, nổi tiếng với khả năng xoay đầu 180 độ và đôi chân sau cực khỏe giúp chúng nhảy xa hơn nhiều lần chiều dài cơ thể.
Đặc điểm ngoại hình của khỉ lùn Tarsier
Nhỏ bé nhưng vô cùng đặc biệt, khỉ lùn Tarsier sở hữu ngoại hình độc đáo và khả năng di chuyển linh hoạt hiếm có.
- Kích thước: Khỉ lùn Tarsier chỉ dài khoảng 9 đến 16cm (chưa tính đuôi), khiến chúng trở thành loài linh trưởng nhỏ nhất thế giới. Chúng nặng chỉ khoảng 80 đến 160 gram.
- Đôi mắt khổng lồ: Đặc điểm nổi bật nhất là đôi mắt to tròn, mỗi con mắt có đường kính khoảng 1,6 cm, lớn hơn bộ não của chúng. Đôi mắt này không thể di chuyển trong hốc mắt, bù lại, Tarsier đã tiến hóa khả năng xoay đầu gần như hoàn toàn.
- Chân sau dài: Tarsier có xương mắt cá chân cực kỳ dài (tên gọi "Tarsier" xuất phát từ đây), cho phép chúng thực hiện những cú nhảy ấn tượng giữa các cành cây.
- Bàn tay: Chúng có các ngón tay dài và các đệm ngón tay phình to, giúp bám chặt vào bề mặt trơn trượt.
Phân loại khoa học khỉ lùn Tarsier
Hiện tại, các nhà khoa học phân loại chúng thành ít nhất 18 loài đã được công nhận, được chia thành ba chi chính. Khỉ lùn Tarsier thuộc bộ Primates (Linh trưởng), họ Tarsiidae, chi Tarsius, khác biệt với các nhóm linh trưởng khác.
Chúng được xem là cầu nối giữa linh trưởng cổ (strepsirrhines) như vượn cáo và linh trưởng cao (haplorhines) như khỉ và người. Có hơn 10 loài Tarsier được ghi nhận, phân bố chủ yếu tại khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là Philippines, Indonesia và Malaysia.
2Khỉ lùn Tarsier sống ở đâu và chế độ ăn uống như thế nào?
Môi trường sống của khỉ lùn Tarsier
Khỉ lùn Tarsier chỉ được tìm thấy ở các quốc đảo của Đông Nam Á, bao gồm:
- Philippines: Nơi sinh sống của loài Tarsier Philippine.
- Indonesia: Đặc biệt là đảo Sulawesi, Borneo và Sumatra.
- Malaysia: Phần đảo Borneo.
Chúng chủ yếu sống trong rừng mưa nhiệt đới, thích nghi với môi trường có cây cối rậm rạp, từ rừng nguyên sinh, rừng thứ sinh cho đến các khu rừng ngập mặn.
Khỉ lùn Tarsier ăn gì?
Không giống như hầu hết các loài linh trưởng khác ăn thực vật, khỉ lùn Tarsier là loài linh trưởng duy nhất ăn thịt hoàn toàn (carnivorous).
- Thức ăn chính: Chủ yếu là côn trùng (châu chấu, bọ cánh cứng, dế...).
- Thức ăn bổ sung: Chúng cũng ăn các loài động vật có xương sống nhỏ khác như thằn lằn, chim nhỏ và thậm chí cả rắn.
Chúng săn mồi về đêm, sử dụng thị giác tuyệt vời và thính giác nhạy bén để định vị con mồi trước khi nhảy lên vồ bằng tốc độ đáng kinh ngạc.
3Sự tích và lịch sử khám phá khỉ lùn Tarsier – Loài ""tái xuất"" sau 86 năm
Lịch sử khám phá
Tarsier đã được biết đến từ hàng trăm năm trước, tuy nhiên một số loài khỉ lùn Tarsier cực kỳ hiếm và đã từng được cho là tuyệt chủng.
Khỉ lùn Tarsier lần đầu được phát hiện vào thế kỷ 19 tại đảo Mindanao (Philippines). Sau đó, loài này từng được cho là tuyệt chủng vì không có thêm mẫu vật mới nào được ghi nhận. Mãi đến năm 2008, các nhà khoa học mới phát hiện lại chúng trong rừng sâu, mở ra một chương mới trong công tác nghiên cứu và bảo tồn linh trưởng.
Sự tích về khỉ lùn Tarsier
Người dân bản địa Philippines xem khỉ lùn Tarsier là linh vật thiêng liêng, biểu tượng của trí tuệ và lòng can đảm. Có truyền thuyết kể rằng đôi mắt to của Tarsier là do chúng khóc thương thiên nhiên bị tàn phá, khiến đôi mắt mãi mở to để dõi theo thế giới.
Trong văn hóa dân gian ở nơi khác thì khỉ lùn Tarsier thường gắn liền với những câu chuyện thần thoại và mê tín.
- Linh hồn của rừng: Chúng thường được coi là "linh hồn của rừng" hoặc "linh vật của người bản địa" vì vẻ ngoài độc đáo và lối sống bí ẩn về đêm.
- Mang đến xui xẻo: Một số người tin rằng việc nhìn chằm chằm vào mắt Tarsier sẽ mang lại xui xẻo.
4Khỉ lùn Tarsier đang gặp nguy cơ gì? Tình trạng bảo tồn
Đáng buồn thay, hầu hết các loài khỉ lùn Tarsier đều đang phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do nhiều mối đe dọa:
- Mất môi trường sống: Việc phá rừng để lấy gỗ, nông nghiệp và khai thác mỏ là mối đe dọa lớn nhất đối với Tarsier.
- Buôn bán vật nuôi bất hợp pháp: Mặc dù chúng là động vật hoang dã cực kỳ khó nuôi nhốt (chúng thường chết do căng thẳng), nhưng nhiều cá thể vẫn bị bắt để bán làm thú cưng.
- Du lịch thiếu kiểm soát: Ánh sáng flash từ máy ảnh và việc con người chạm vào chúng gây ra căng thẳng nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tự tử (tự đập đầu vào cây) ở những cá thể nhạy cảm.
Hiện nay, nhiều loài khỉ lùn Tarsier được liệt kê là dễ bị tổn thương (Vulnerable) hoặc nguy cấp (Endangered) trong Sách Đỏ IUCN. Các nỗ lực bảo tồn đang tập trung vào việc bảo vệ môi trường sống rừng của chúng.
5Các câu hỏi thường gặp về khỉ lùn Tarsier
Khỉ lùn Tarsier là gì và sống ở đâu?
Khỉ lùn Tarsier là loài linh trưởng nhỏ bé và sống về đêm, nổi tiếng với đôi mắt to không tương xứng và khả năng nhảy xa. Chúng chỉ sống trong các khu rừng mưa nhiệt đới của Đông Nam Á, cụ thể là các đảo ở Philippines, Indonesia (Sulawesi, Borneo) và Malaysia.
Khỉ lùn Tarsier ăn gì?
Khỉ lùn Tarsier là loài linh trưởng ăn thịt duy nhất. Chế độ ăn của chúng bao gồm chủ yếu là côn trùng (châu chấu, dế, bọ cánh cứng), cùng với các loài động vật có xương sống nhỏ như thằn lằn, chim và rắn. Chúng là những thợ săn cừ khôi vào ban đêm.
Tại sao khỉ lùn Tarsier có mắt to như vậy?
Khỉ lùn Tarsier có đôi mắt to khổng lồ là một sự thích nghi tiến hóa hoàn hảo cho lối sống về đêm của chúng. Đôi mắt lớn giúp chúng thu nhận được lượng ánh sáng tối đa trong điều kiện tối, giúp chúng dễ dàng định vị và săn bắt con mồi trong rừng rậm. Mỗi con mắt của Tarsier nặng hơn cả bộ não của chúng.
Khỉ lùn Tarsier – loài linh trưởng nhỏ bé. Sự “tái xuất” của Tarsier sau gần một thế kỷ biến mất không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của bảo tồn thiên nhiên. Giữa nhịp sống hiện đại, việc gìn giữ những sinh vật quý hiếm như khỉ lùn Tarsier chính là cách con người bảo vệ hành tinh xanh cho các thế hệ mai sau.
Có thể bạn quan tâm:
Chọn mua trái cây tươi ngon có bán tại Bách hóa XANH nhé:
