Biến đổi khí hậu là gì mà ảnh hưởng đến tương lai của hành tinh chúng ta. Đâu là nguyên nhân, hậu quả và giải pháp cần được thực hiện? Cùng tìm hiểu ngay nhé!
loading content table...
Biến đổi khí hậu là gì, đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, những hậu quả nào mà chúng ta đang và sẽ phải đối mặt và quan trọng hơn cả là những giải pháp nào cần được thực hiện ngay lập tức trong năm 2025? Bài viết này sẽ đi sâu làm rõ những vấn đề trên, cùng tìm hiểu ngay!
1Định nghĩa biến đổi khí hậu là gì?
Theo khoản 13 Điều 3 Luật Khí tượng thủy văn 2015 quy định về biến đổi khí hậu cho biết biến đổi khí hậu là gì:
“Biến đổi khí hậu là sự thay đổi của khí hậu trong một khoảng thời gian dài do tác động của các điều kiện tự nhiên và hoạt động của con người, biểu hiện bởi sự nóng lên toàn cầu, mực nước biển dâng và gia tăng các hiện tượng khí tượng thủy văn cực đoan.”
Có thể hiểu rằng biến đổi khí hậu là sự thay đổi lâu dài của hệ thống khí hậu Trái Đất, bao gồm các thành phần khí quyển, thủy quyển, sinh quyển và thạch quyển. Hiện tượng này chủ yếu xuất phát từ các hoạt động của con người, gây ra sự thay đổi trong thành phần khí quyển, đặc biệt là hiện tượng nóng lên toàn cầu.
2Những biểu hiện rõ rệt của biến đổi khí hậu
Biến đổi khí hậu đang thể hiện rõ qua nhiều dấu hiệu đáng báo động trên khắp hành tinh. Dưới đây là những biểu hiện rõ nhất:
- Nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng lên: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất, với nhiệt độ trung bình của Trái Đất hiện đã cao hơn khoảng 1.2°C so với giai đoạn cuối thế kỷ 19.
- Băng tan và mực nước biển dâng cao: Sự ấm lên toàn cầu khiến băng ở hai cực (Bắc Cực, Nam Cực) và các sông băng trên đỉnh núi tan chảy nhanh chóng. Lượng nước khổng lồ từ băng tan đổ vào đại dương, làm mực nước biển dâng cao, đe dọa nhấn chìm các vùng đất thấp và khu dân cư ven biển, đồng thời gây xâm nhập mặn vào đất liền.
- Gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan: Biến đổi khí hậu làm thay đổi chu trình thời tiết, dẫn đến sự gia tăng về tần suất và cường độ của các hiện tượng cực đoan. Chúng ta đang chứng kiến ngày càng nhiều bão mạnh, lũ lụt nghiêm trọng, hạn hán kéo dài và các đợt nắng nóng gay gắt hơn, gây thiệt hại lớn về người và của.
3Nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu
Nguyên nhân từ con người
Hoạt động của con người góp phần lớn thúc đẩy biến đổi khí hậu thông qua các tác động trực tiếp và gián tiếp đến thành phần khí quyển. Các nguyên nhân biến đổi khí hậu chính bao gồm:
- Phát thải khí nhà kính: Việc đốt nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ, khí đốt) để sản xuất năng lượng, phục vụ giao thông vận tải và các ngành công nghiệp đã giải phóng một lượng khổng lồ khí carbon dioxide (CO₂) và metan (CH₄) vào khí quyển. Những khí này giữ nhiệt, gây hiệu ứng nhà kính và làm Trái Đất nóng lên.
- Hoạt động nông nghiệp và công nghiệp: Ngoài việc đốt nhiên liệu, các quy trình công nghiệp như sản xuất xi măng và sắt thép cũng phát thải một lượng đáng kể khí nhà kính. Trong lĩnh vực nông nghiệp, các hoạt động như chăn nuôi gia súc (sản sinh metan) và sử dụng phân bón hóa học cũng góp phần làm tăng nồng độ các khí này trong khí quyển.
- Phá rừng: Rừng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hấp thụ CO₂ từ không khí thông qua quá trình quang hợp. Tuy nhiên, tình trạng phá rừng để lấy đất canh tác, phát triển đô thị hoặc khai thác gỗ đã làm giảm đáng kể "lá phổi xanh" của Trái Đất. Điều này không chỉ làm mất đi khả năng hấp thụ CO₂ mà còn giải phóng lượng carbon đã được lưu trữ trong cây cối khi chúng bị đốt hoặc phân hủy, càng làm trầm trọng thêm tình trạng gia tăng khí nhà kính.
Nguyên nhân tự nhiên
Ngoài các tác động từ con người, hệ thống khí hậu Trái Đất cũng chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố tự nhiên. Những yếu tố này bao gồm:
- Sự thay đổi trong hoạt động của Mặt Trời: Biến động về cường độ bức xạ Mặt Trời có thể ảnh hưởng đến nhiệt độ Trái Đất.
- Các vụ phun trào núi lửa lớn: Những vụ phun trào này giải phóng một lượng lớn tro bụi và khí vào khí quyển, có thể tạm thời làm mát hành tinh hoặc ngược lại, phát thải khí nhà kính.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhấn mạnh là mặc dù các yếu tố tự nhiên luôn tồn tại, tốc độ và quy mô của sự biến đổi khí hậu hiện nay đang diễn ra nhanh hơn rất nhiều so với bất kỳ chu kỳ tự nhiên nào đã được ghi nhận trong lịch sử địa chất. Điều này khẳng định rằng tác động của con người là nguyên nhân biến đổi khí hậu chính thúc đẩy cuộc khủng hoảng khí hậu toàn cầu hiện tại.
4Hậu quả của biến đổi khí hậu
Biến đổi khí hậu đang tạo nên những tác động tiêu cực đe dọa sự ổn định của hệ sinh thái và đời sống con người. Các hậu quả biến đổi khí hậu như:
- Ảnh hưởng đến an ninh lương thực và nguồn nước: Nhiệt độ tăng, hạn hán kéo dài và lũ lụt thất thường phá hủy mùa màng, giảm năng suất nông nghiệp, gây ra tình trạng thiếu hụt lương thực. Đồng thời, nguồn nước ngọt cũng bị khan hiếm hoặc ô nhiễm do xâm nhập mặn và các hiện tượng thời tiết cực đoan.
- Mất đa dạng sinh học: Sự thay đổi nhanh chóng của khí hậu khiến nhiều loài sinh vật không kịp thích nghi, dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng về số lượng và thậm chí là nguy cơ tuyệt chủng của nhiều loài động thực vật. Điều này phá vỡ cân bằng sinh thái, ảnh hưởng đến toàn bộ chuỗi thức ăn và dịch vụ hệ sinh thái.
- Gây ra các vấn đề về sức khỏe con người: Biến đổi khí hậu làm gia tăng các bệnh liên quan đến nhiệt như sốc nhiệt, say nắng. Ngoài ra, sự thay đổi về nhiệt độ và độ ẩm cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm lây lan, đồng thời ô nhiễm không khí từ các hiện tượng cháy rừng hay bão bụi cũng gây ra các vấn đề về hô hấp.
Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Chúng ta đang phải đối mặt với tình trạng lũ lụt và hạn hán ngày càng nghiêm trọng ở nhiều vùng, đặc biệt là ở miền Trung và Tây Nguyên. Đặc biệt, hiện tượng xâm nhập mặn đang diễn ra gay gắt tại Đồng bằng sông Cửu Long, gây thiệt hại lớn cho nông nghiệp, nguồn nước sinh hoạt và ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của hàng triệu người dân.
5Chúng ta có thể làm gì để ứng phó với biến đổi khí hậu?
Đối mặt với thách thức biến đổi khí hậu, mỗi cá nhân và cộng đồng đều có thể đóng góp vào nỗ lực giảm thiểu và thích ứng. Dưới đây là những hành động thiết thực mà chúng ta có thể thực hiện:
- Tiết kiệm năng lượng: Hãy tập thói quen tắt các thiết bị điện khi không sử dụng, rút phích cắm và ưu tiên sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện. Việc này giúp giảm lượng điện tiêu thụ, đồng nghĩa với việc giảm phát thải khí nhà kính từ các nhà máy điện.
- Thay đổi thói quen di chuyển: Hãy cân nhắc ưu tiên đi bộ, đi xe đạp cho những quãng đường ngắn hoặc sử dụng phương tiện giao thông công cộng như xe buýt, tàu điện thay vì xe cá nhân.
- Giảm rác thải: Lượng rác thải khổng lồ, đặc biệt là rác thải nhựa, gây ô nhiễm và phát thải khí metan khi phân hủy. Hãy hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần, thay vào đó là các sản phẩm tái sử dụng. Đồng thời, thực hiện phân loại rác tại nguồn để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tái chế và xử lý.
- Trồng thêm cây xanh: Hãy tích cực tham gia các hoạt động trồng cây, phủ xanh đồi trọc ở địa phương hoặc đơn giản là trồng thêm cây xanh trong khuôn viên nhà mình.
- Nâng cao nhận thức: Hãy chia sẻ và tuyên truyền về vấn đề biến đổi khí hậu cho gia đình, bạn bè và cộng đồng xung quanh. Khi mọi người cùng hiểu rõ về mức độ nghiêm trọng và các giải pháp, chúng ta sẽ tạo ra một sức mạnh tổng hợp để hành động.
6Giải đáp các câu hỏi thường gặp (FAQ)
Biến đổi khí hậu và nóng lên toàn cầu có giống nhau không?
Không, biến đổi khí hậu và nóng lên toàn cầu không hoàn toàn giống nhau, mặc dù chúng có mối liên hệ mật thiết.
"Nóng lên toàn cầu" chỉ sự gia tăng nhiệt độ trung bình của Trái Đất. Nó là một phần quan trọng và là biểu hiện chính của "biến đổi khí hậu". Biến đổi khí hậu là một thuật ngữ rộng hơn, bao gồm cả sự nóng lên và các tác động khác như thay đổi lượng mưa, mực nước biển dâng.
Hiệu ứng nhà kính là gì?
Hiệu ứng nhà kính là hiện tượng các khí nhà kính như CO₂ trong khí quyển giữ lại một phần nhiệt lượng từ mặt trời, không cho nó thoát ra ngoài không gian, từ đó làm cho Trái Đất nóng lên.
Tại sao Việt Nam lại bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu?
TrDo Việt Nam có đường bờ biển dài và nhiều vùng đồng bằng thấp, nên rất dễ bị tổn thương bởi các hiện tượng như nước biển dâng, bão và lũ lụt.
Hy vọng với những thông tin trên, từ việc thấu hiểu biến đổi khí hậu là gì, biết các nguyên nhân từ tự nhiên và đặc biệt là từ con người, đến việc nắm bắt những hậu quả tàn khốc mà nó gây ra cho môi trường và đời sống, chúng ta sẽ càng nhận thức rõ hơn về trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ hành tinh mà chúng ta đang sống.
Có thể bạn quan tâm:
Chọn mua trái cây tươi ngon, giá tốt tại Bách Hoá XANH nhé:
