Thực phẩm chế biến sẵn tuy tiện lợi nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại sức khỏe. Tìm hiểu ngay 4 nhóm thực phẩm chế biến sẵn ai cũng nên biết để có một chế độ ăn uống lành mạnh.
loading content table...
Mặc dù thực phẩm chế biến sẵn rất tiện lợi nhưng chúng cũng có mặt hạn chế. Biết cách phân loại và lựa chọn thực phẩm thông minh sẽ giúp chúng ta có bữa ăn lành mạnh tốt cho sức khỏe. Trong bài viết này, cùng Bách hóa XANH phân biệt các loại thực phẩm theo cách chế biến và cách lựa chọn thực phẩm cho bữa ăn lành mạnh nhé!
1Phân biệt các loại thực phẩm theo cách chế biến
Chế biến thực phẩm rất đa dạng, bao gồm nhiều phương pháp từ đơn giản như đông lạnh, xay xát đến phức tạp như sử dụng phụ gia để tăng thời hạn sử dụng hoặc cải thiện hương vị.
Hệ thống phân loại thực phẩm NOVA được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) công nhận, chia thực phẩm thành 4 nhóm chính:
Nhóm 1: Thực phẩm chưa qua chế biến hoặc chế biến tối thiểu
Gồm các loại thực phẩm tự nhiên như trái cây tươi, rau củ, hạt, ngũ cốc nguyên hạt. Nhóm này được chế biến đơn giản để dễ tiếp cận và bảo quản, chẳng hạn như sấy khô, đông lạnh, làm lạnh, lọc, lên men hoặc đóng gói chân không.
Nhóm 2: Thực phẩm tự nhiên được chế biến cơ bản
Bao gồm các nguyên liệu chế biến từ thực phẩm tự nhiên như bơ, dầu, đường, muối. Những nguyên liệu này đã qua chế biến cơ bản như ép, tinh chế, xay hoặc sấy khô để sử dụng trong nấu nướng.
Nhóm 3: Thực phẩm chế biến
Gồm các loại thực phẩm sử dụng thêm muối, dầu, đường hoặc các thành phần khác, chẳng hạn như cá hộp, trái cây ngâm, phô mai, bánh mì tươi. Nhóm này có thể chứa 2-3 thành phần và thường được ăn kèm với các món ăn khác.
Nhóm 4: Thực phẩm và đồ uống siêu chế biến
Là nhóm thực phẩm được sản xuất qua quy trình công nghiệp phức tạp, sử dụng nhiều phụ gia và chất tạo ngọt. Nhóm này bao gồm bánh kẹo, nước ngọt, đồ ăn nhẹ đóng gói, bữa ăn đông lạnh chế biến sẵn. Thực phẩm siêu chế biến thường chứa nhiều đường, dầu, chất béo, muối, chất bảo quản, chất tạo màu, hương vị nhân tạo,...
2Thực phẩm chế biến có tốt cho sức khỏe không?
Ưu điểm
Thực phẩm chế biến sẵn, bao gồm nguyên liệu đông lạnh, cắt nhỏ sẵn và đóng hộp, mang lại nhiều lợi ích cho người tiêu dùng. Ưu điểm nổi bật là giúp tiết kiệm thời gian nấu nướng, đặc biệt phù hợp với những người bận rộn.
Bên cạnh đó, một số loại thực phẩm chế biến còn được bổ sung các chất dinh dưỡng quan trọng, giúp khắc phục tình trạng thiếu hụt vitamin và khoáng chất. Ví dụ, ngũ cốc dành cho trẻ em được bổ sung sắt và vitamin B để ngăn ngừa thiếu máu, sữa được bổ sung vitamin D để phòng còi xương, bột mì bổ sung axit folic giúp giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh, và muối được bổ sung iốt để ngăn ngừa bệnh bướu cổ.
Ngoài ra, chế biến thực phẩm bằng các phương pháp như thanh trùng, nấu chín và sấy khô có thể tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Nhờ vậy, thực phẩm có thể bảo quản được lâu hơn, giữ nguyên hương vị, kết cấu, mùi thơm và hình thức ban đầu, đồng thời giúp việc chuẩn bị bữa ăn trở nên tiện lợi và nhanh chóng.
Nhược điểm
Việc chế biến quá mức có thể làm giảm hoặc loại bỏ các chất dinh dưỡng thiết yếu. Ví dụ, bóc vỏ trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt sẽ loại bỏ đi phytochemical và chất xơ quý giá. Việc làm nóng hoặc sấy khô thực phẩm cũng có thể phá hủy một số vitamin và khoáng chất. Mặc dù nhà sản xuất có thể bổ sung một số dưỡng chất đã mất, nhưng không thể bù lại hoàn toàn.
Mặt khác, thực phẩm chế biến sẵn thường dễ tiêu hóa hơn so với thực phẩm ở dạng tự nhiên. Điều này dẫn đến việc cơ thể đốt cháy ít calo hơn khi tiêu thụ. Theo ước tính, lượng calo đốt cháy khi ăn thực phẩm chế biến chỉ bằng một nửa so với thực phẩm tự nhiên.
Cần lưu ý rằng, thực phẩm có tỷ lệ calo cao so với chất xơ và dưỡng chất thiết yếu thấp được gọi là "thực phẩm siêu chế biến có giá trị dinh dưỡng thấp". Ví dụ điển hình là soda, cung cấp nhiều calo từ đường bổ sung nhưng nghèo nàn dinh dưỡng. Việc tiêu thụ nhiều thực phẩm này làm tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường và bệnh tim mạch.
3Cách lựa chọn thực phẩm cho bữa ăn lành mạnh
Chế độ ăn uống đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì sức khỏe. Một chế độ ăn lành mạnh được khuyến khích bao gồm nhiều thực phẩm nguyên chất, ít qua chế biến, đồng thời hạn chế thực phẩm đã qua chế biến kỹ, đặc biệt là thực phẩm siêu chế biến.
Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, chế độ ăn uống hợp lý cung cấp đầy đủ dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể, bao gồm các chất dinh dưỡng đa lượng, vi chất dinh dưỡng và năng lượng, đáp ứng nhu cầu cá nhân tùy theo tình trạng dinh dưỡng, sinh lý và hoạt động thể chất.
Bạn nên bổ sung những thực phẩm giàu dinh dưỡng, tốt cho sức khỏe như rau xanh, trái cây chín, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu,...và hạn chế thực phẩm chứa đường, đồ uống có đường, đồ ăn vặt, thịt chế biến sẵn và muối.
Ngoài ra, bạn nên lập kế hoạch cho các bữa ăn trong ngày giúp bạn kiểm soát lượng thức ăn nạp vào cơ thể, đảm bảo sự cân bằng dinh dưỡng và tránh lãng phí thực phẩm. Khi mua thực phẩm, hãy ưu tiên các nguyên liệu tươi ngon, tốt cho sức khỏe như cá, thịt nạc, rau xanh, trái cây theo mùa, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh.
Tự nấu ăn giúp bạn kiểm soát được thành phần nguyên liệu và chất lượng món ăn, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, từ đó nâng cao hiệu quả của chế độ ăn uống lành mạnh.
Chế độ ăn uống lành mạnh là nền tảng cho sức khỏe tốt và vóc dáng cân đối. Hãy áp dụng những nguyên tắc trên đây để xây dựng cho bản thân chế độ ăn phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phòng ngừa hiệu quả các bệnh tật nhé!
Nguồn: Báo Sức khỏe và Đời sống
Có thể bạn quan tâm:
Chọn mua trái cây tươi ngon, chất lượng tại Bách hóa XANH nhé:
